Hafıza Merkezi’nin de dahil olduğu Hakikat Komisyonları için Sivil Toplum Girişimi’nin düzenlediği belgeleme sunumlarının üçüncüsü 13 Ocak’ta Mazlumder İstanbul Şubesi’nde gerçekleşti. Toplantıda Mazlumder’in hak ihlalleriyle ilgili yaptığı belgeleme çalışmalarının yanısıra  kuruluşun ilke ve yaklaşımına da değinildi.

Açılış konuşmasını yapan Mazlumder İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Hasan Postacı, Hakikat Komisyonlarının zeminini hazırlamak için çalışan girişimin kuruluş amacından ve daha önce gerçekleştirdiği toplantılardan bahsetti.

Şubenin Eski Başkanlarından Ahmet Mercan ise 1991’de kurulan derneğin kuruluş hikayesini ve felsefesini anlattı. Mazlumder’in İslami referansların yanı sıra evrensel kazanımları da esas aldığını belirten Mercan Mazlumder’in Mekke’de kurulanHıl’ful-fudul kurumunu örnek alarak kurulduğunu ve her türlü zulme karşı uzun yıllardır mücadele ettiğini belirtti.

Hukuki yardım ve raporlama çalışmaları

Hukuk Koordinatörü Av. Arife Gökkaya ise derneğin hukuki yardım çalışmaları ve belgeleme sisteminden bahsetti. Kuruluş, çalışmalarını komiteler vasıtasıyla yürütüyor. Bu komitelerden en önemlisi olan Hukuk Komitesi çeşitli alt komisyonlar vasıtasıyla birinci kuşak haklara ilişkin ihlallerle ilgili çalışıyor.

Çok sayıda başvuru alan Mazlumder ihlal tespit ettiği her başvuru için bir dosya açıyor. İhlale ilişkin gerekli hukuki bilgiler verildikten sonra başvuru sahibi bir avukata yönlendiriliyor. Bu noktada başvuru sahibinin siyasi görüşüne ve kimliğine bakılmadığını özellikle belirten Gökkaya kişilerin kendi haklarını arama yönünde teşvik edildiğini vurguladı. Başka avukatlara yönlendirmenin yanında Mazlumder imkanları dahilinde bazı davalara doğrudan avukat desteği de sağlayabiliyor.

Sunumunu somut örneklerle destekleyen Gökkaya bir cinayetle ilgili suçlanarak haksız yere 3 yıl 4 ay tutuklu yargılanan Başak Ailesi vakasına nasıl müdahale ettiklerini anlattı. Aleyhlerinde somut bir delil olmadan kişilerin tutuklandığı, lehte delillerin göz ardı edildiği ve medyanın ailenin onurunu zedelediği bu vaka çok sayıda vakadan sadece biri.

Son dönemde mültecilere yönelik ihlallerle ilgili Mazlumder’e yapılan başvurularda büyük artış olduğu ve bu yöndeki çalışmaların yoğunlaştığı belirtildi. Özellikle Kumkapı’da sığınmacıların kaldığı Geri Gönderme Merkezi’nin şartlarının düzeltilmesi için basın açıklaması, gösteri ve ziyaret gibi yöntemlerin kullanıldığı ve sonuç olarak olumlu bazı ilerlemeler sağlandığı vurgulandı.

Dernek ayrıca kitlesel hak ihlallerinin olduğu durumlarda başvuru olmadan da harekete geçiyor. Son dönemde yaptıkları Roboski ve Afyon/Sultandağı ziyaretleri ve ardından hazırladıkları raporlar bu tip müdahalelere birer örnek.

Hak İhlallerini İzleme ve Önleme Komitesi Başkanı Av. Semih Biten ise her yıla ilişkin ihlallerin değerlendirildiği raporların hazırlandığını ifade etti. İlgili bütün STK ve kurumlara bu raporların gönderildiğini söyleyerek “Hatta 2010 yılı Türkiye İnsan Hakları Raporu’muz İçişleri Bakanlığı tarafından incelenerek ayrıştırılmış ve ilgili bakanlıklara gönderilmiş” dedi. [1]

Asker hakları ve şüpheli ölümler

Askerde yaşanan ihlaller, asker intiharları gibi konularda yaptıkları çalışmaları anlatan Asker Hakları Komisyonu Başkanı Av. Mahir Orak ise, çalışmalarının kamuoyunun konuyla ilgili bilgilenmesine katkı sağladığını söyledi. Mevzuattaki düzenlemenin ihlallerin giderilmesi, önlenmesi bakımından önemli olduğunu belirten Orak, Mazlumder’e çok ciddi ve emsal teşkil edebilecek askerde şüpheli ölümle ilgili başvurular olduğunu ve bu başvurulara nasıl yardımcı olduklarını anlatarak Aydın Dere’nin şüpheli ölüm olayını örnek gösterdi.

Dere’nin 2000 yılında Çanakkale Gökçeada’da zorunlu askerilerliğini yaparken şüpheli biçimde intihar ettiği belirtildi. Olay yerini inceleyen askeri savcı, olayın bir intihar vakası olduğunu belirttikten sonra Bursa Adli Tıp Kurumu da savcılık değerlendirmesine uygun bir otopsi raporu verdi. Gelibolu Askeri Savcılığı’nca 12 yıl boyunca dosya açık tutuldu fakat hiç kimse hakkında soruşturma yapılmadı. Mazlumder’in desteğiyle dosya özel yetkili mahkemelere gönderildikten sonra verilen takipsizlik kararının ardından hukuk mücadelesi hala devam ediyor. [2]

Cezaevlerinde de çalışılıyor

Son olarak Cezaevleri Çalışma Grubu Başkanı Av. Kaya Kartal, cezaevindeki ihlaller konusunda komisyonlarının çalışmalarını aktardı. Komisyon cezaevlerine ziyaretler gerçekleştirerek ihlalleri tespit etmeye ve önlemeye çalışıyor. Ayrıca 15 günde bir düzenlenen söyleşilerle cezaevlerinde yaşananlar konusunda kamuoyuna bilgi veriliyor. Toplantının gerçekleştiği sırada aynı binada bu söyleşilerden altıncısı yapılıyordu.

[1] 2011 Türkiye İnsan Hakları Raporu
[2] Öldürülen Askerlere İlişkin Etkisiz Yargı Süreci Raporu