Skip to main content
Home
06.04.2025

Kayıp yakınlarının lügatında zorla kaybetmeler

<< ALL NEWS

Sometimes, the best way to convey the uniqueness of the pain experienced by a victim of a crime is to describe how they relate differently to things considered ordinary by society. Bone, body, telephone, door, pajamas, mask, petition, farmer, photograph… All of these words may come to mind with only their dictionary meanings for many of us. Yet in the universe of enforced disappearances, the same words and concepts take on entirely different meanings and associations.

The Dictionary of the Disappeared was a social media campaign designed to convey the cruelty of the crime of enforced disappearance and the suffering of its victims by using the objective meanings of words. The idea was first proposed by Pınar İlkiz, one of the founders of Pikan Agency, during the workshop we organized on February 11, 2017.

This workshop, which aimed to explore innovative visual tools for telling the story of enforced disappearances in ways that resonate with how new generations relate to the world, brought together around 40 participants with interests in areas such as databases, programming, data visualization, video, gamification, visual arts, and communications. Many prototype ideas for visual storytelling emerged during the workshop. In the follow-up phase, where we worked on developing some of these ideas, The Dictionary of the Disappeared became one of the projects we were able to bring to life.

In the preparation phase of the campaign, carried out in collaboration with Pikan Agency, we first reviewed Hafıza Merkezi’s data sources—our enforced disappearances database, reports, and interviews with the relatives of the disappeared. The words we identified through this review were ones that had ordinary meanings in daily life but pointed to specific characteristics of the crime within the emotional world of the relatives. For instance, in some of our interviews, relatives mentioned that when their loved ones were taken from their homes by security forces, they were not even given time to change out of their pajamas. The sorrow of being pulled away from the safety of one’s home and family became symbolically associated with the image of pajamas in these narratives. Door and telephone emerged as words closely linked with hope. Even after all these years, many relatives still feel that “maybe it’s them” when the doorbell rings or the phone rings. Sadly, this kind of hope prevents closure and prolongs grief. In total, we identified 27 such words and concepts.

As the preparation continued, we developed definitions for each word that captured how they reflected the world of the disappeared. While conveying these trauma-laden experiences, we had to both draw the attention of the general public and remain sensitive to the gravity of the issue. To balance these two needs, we adopted a thoughtful approach to both text and visual design. Once the content and visuals were finalized, we shared the dictionary entries throughout October, November, and December of 2017. With this work, we hope to have created an innovative memorialization initiative that uses social media as its platform.

Campaign visuals

Below you can find all the visuals we shared on our Twitter, Facebook, and Instagram accounts between October 24 and December 28, 2017. Click on the images to view them in full size.

Kapı kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Yakınları zorla kaybedilen insanların, yıllar geçmesine rağmen geri gelecek umuduyla kilitlemedikleri, her çaldığında "belki bir haber gelmiştir" diye açtıkları şey. ifadesi.
telefon kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Yakınları zorla kaybedilen insanların, yıllar geçmesine rağmen her çaldığında "Belki bir haberdir" diye açtıkları cihaz. ifadesi.
Dört Ayaklı Minare için wikipedia özeti yerine önerilen: Türkiye'nin önde gelen insan hakları avukatlarından Tahir Elçi'nin, hemen dibinde gerçekleşen bir basın açıklamasına katılımının ardından faili meçhul bir cinayet sonucu hayatını kaybettiği yapı. ifadesi
yol kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilenlerin nerede olduğu sorulduğunda devlet yetkililerinin onları bıraktıklarını söylediği yerlerden biri. ifadesi
Soruşturma kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de dosyasına ulaşılan 344 zorla kaybedilen kişiden 218'i için sürüncemede bırakılan yargı süreci. ifadesi.
Roboski kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: 28 Aralık 2011 akşamı, Zaho'dan Türkiye'ye "kaçaktan" dönen 38 kişilik kafilenin Türk Silahlı Kuvvetlerine ait uçaklar tarafından bombalanmasıyla yaşamını yitiren, çoğu çocuk ve genç 34 sivilin yaşadığı ilçe. ifadesi.
Pijama kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilen insanların önemli bir kısmının evinden götürülürken üzerinde olan giysi. ifadesi.
Özür dilemek, kavramı için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilenlerin yakınlarının, yaşadıklarına ilişkin devletten resmi düzeyde bekledikleri davranış. ifadesi.
Meydan kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilenlerin çoğunun yakınlarının fotoğraflarla birlikte toplandıkları alan. ifadesi.
Maske kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilenlerin birçoğunu alıkoyanların başlarına geçirdiği kumaş parçası. ifadesi.
Kemik kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Yakınları zorla kaybedilen insanların, yakınlarına dair bulunmasını istedikleri vücut kalıntıları. Hafıza Merkezi'nin görüşmelerinde kayıp yakınlarının en çok vurguladığı taleplerden biri. ifadesi.
üç nokta ile ifade edilen kayıp kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilen 500 kişiden 289'unun akıbeti, bilgisi. Hafıza Merkezi veritabanı kaynak gösteriliyor.
Kasım kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilen 500 kişiden 52'ünün kaybedildiği ay. ifadesi.
kahır kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Zorla kaybetmelerin sonunda insanların baş başa kaldıkları dayanılması güç duygu. ifadesi.
Jandarma kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilenlerin ailesinin, olayın ardından yakınları hakkında bilgi almak için sorumlu tuttukları askeri kuvvet.
Haber kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilenler hakkında yakınlarının çoğu zaman sahip olamadığı şey. ifadesi.
Gaiplik kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilenlerin önemli bir kısmının eşlerinin sosyal haklarından yararlanmak için almak zorunda kaldıkları belge/statü.
Fotoğraf kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de kayıp yakınlarının, kayıplarını andıkları meydanlarda ellerinde ya da kucaklarında taşıdıkları görüntü. ifadesi.
Ekim kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilen 500 kişiden 56'sının kaybedildiği ay. bilgisi.
Dilekçe kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Zorla kaybedilenlerin yakınları tarafından sevdiklerinin akıbetini öğrenmek için yazılan, imzalanan, parmak izi basılan fakat sonuçta asla dikkate alınmayan belge. ifadesi.
Derdi bir olmak ifadesi için tdk anlamı çoğaltılarak yapılan Yakınları zorla kaybedilen insanların durumu, ifadesi.
Çocuk kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilen 500 kişiden 29'u. bilgisi.
Çiftçi kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilen 500 kişiden 152'sinin mesleği. ifadesi.
Beden kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilen 500 kişiden yalnızca 211'ine dair bulunabilen, bu insanların cansız varlıklarının maddi bölümü. ifadesi.
Aralık kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilen 500 kişiden 35'inin kaybedildiği ay. bilgisi.
almak kelimesi için tdk anlamı yerine önerilen: Türkiye'de zorla kaybedilenlerin çoğunun yakınlarının, sevdiklerinin kendilerinden nasıl ayrıldığını anlatırken kullandığı fiil. ifadesi.
AİHM kelimesi için tdk anlamına yapılan: Türkiye'de zorla kaybedilen 129 kişi adına yapılan 72 başvurudan 55'i hakkında ihlal kararı veren uluslararası mahkeme. bilgisi.