Hafıza Merkezi olarak 2022 yılında başlattığımız Geçmişi Konuşmak, Barışa Alan Açmak başlıklı çevrimiçi panel serisine bu yıl da devam ediyoruz. Yeni seride dünyada ve Türkiye’de hakikat ve adalet arayışı, hafıza sahaları, hafızalaştırma, onarıcı adalet ve toplumsal barışa dair farklı deneyim ile yaklaşımları ve bunların etkilerini konuşacağız. Dört panelden oluşacak serinin üçüncü oturumu 10 Ağustos Perşembe günü saat 18.00’de Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Hafıza ve Barış başlığıyla çevrimiçi olarak düzenlenecek. 

Toplumsal cinsiyet temelli hareketlerin hafızası ve bu perspektifle inşa edilen hafızalaştırma çalışmaları hakkında konuşmayı planladığımız panelde kadın hareketinin barış ile dolaylı ve doğrudan ilişkisine bakacağız, “Neden toplumsal cinsiyet eşitliği olmadan barış mümkün olamaz?” sorusunun cevabını birlikte arayacağız. Kadın ve LGBTİQ+ hareketlerinin hedeflediği ve uğruna mücadele yürüttüğü toplumsal cinsiyet olgularını etnisite ve sınıf ile birlikte ele alarak alandaki barış aktörleri üzerindeki etkilerine değineceğiz. Hem çatışmaların mağduru hem de barış savunucusu olan kadın hareketinin ve çoğu zaman bu çatışmanın öncelikli hedef grubu haline gelen LGBTİQ+ hareketinin Kürt hareketi ile olan ilişkilerini, bu birlikteliğin yarattığı kesişimselliği ve imkânları tartışmaya açacağız. 

Bağlam

Türkiye’de yeni bir barış sürecinin doğması ihtimalinin de mümkün göründüğü önemli bir sürecin eşiğinde olduğumuz bugünlerde, geçmişle yüzleşme ve onarıcı adalet kavramları hem sivil hem siyasi alanda konuşulmaya devam ediyor. Bu sesi daha çok yükseltmek amacıyla dört farklı oturumda adalet ve hafızalaştırma alanlarında mücadeleler vermiş, köklü birikimlere sahip öznelerin ve eleştirel araştırmacıların çalışmalarını görünür kılarak toplumsal hafıza, adalet arayışı, hafızalaştırma, sanat ve onarıcı adalet gibi meseleleri daha geniş bir kesimle birlikte tartışmayı hedefliyoruz. Dünyada ve Türkiye’de adalet arayışı, toplumsal barış ve adaletin hem cezalandırıcı hem de onarıcı mekanizmaları ile ilgili farklı yaklaşımlara ilişkin yeni alanlar açacağımızı ümit ediyoruz.

Panel temaları, Hafıza Merkezi’nin ana çalışma alanlarını yansıtmakla birlikte, Türkiye’de barış inşasına yönelik çalışmaların yapısal unsurlarını teorik ve pratik bağlamlarda tartışmayı mümkün kılacak şekilde seçildi. Hafıza Merkezi, kurulduğu 2011 yılından beri geçmişle yüzleşme, cezasızlık ve barış alanlarında araştırma ve savunuculuk yürütüyor. Hakikatlerin ortaya çıkarılması için yaşanan yaygın ve sistematik insan hakları ihlallerinin uluslararası standartlara uygun bir şekilde belgelenmesi, raporlanması ve hafızalaştırılması için çabalarımız, aynı zamanda güncel siyasal ve toplumsal barış tartışmalarına katkıda bulunmayı hedefliyor.

Yenilenmiş versiyonu geçtiğimiz ay yayına giren Memorialize Turkey web sitemizde de çalışmalarımızla paralel olarak Türkiye’de ağır insan hakları ihlallerine uğrayan birçok grup ve bireyle ilgili oluşturulan hafızalaştırma projelerini derliyoruz. Amacımız, katkı ve işbirlikleri ile geliştirmeye devam edeceğimiz bu site aracılığı ile hafızalaştırma çalışmalarının farklı biçim, kapsam ve işlevlerine dair bir diyalog başlatmak. Derlememizin panel kapsamında da üzerine konuşmayı ve derince düşünmeyi planladığımız hafızalaştırma ve onarıcı adalet kavramlarının hafıza mekanları ve sahaları üzerinde etkisi, değişimi ve dönüşümüne olan katkısını incelemek için bir referans noktası olmasını ümit ediyoruz.

Proje hakkında

Panel serisi, Hafıza Merkezi’nin Olof Palme International Center ve İsveç Genç Sosyal Demokrat Birliği (SSU) ile işbirliği içinde yürüttüğü Türkiye’de Barış Savunuculuğunu Güçlendirmek projesi kapsamında düzenlenmektedir. Proje kapsamında Türkiye’deki sivil toplumun yeni bir barış sürecinin yeniden başlaması ve devam etmesi çabalarında daha etkin bir rol alması ve böylece sivil toplumun barış savunuculuğu alanına katkıda bulunmasına yönelik kapasite geliştirme ve araştırma faaliyetleri gerçekleştiriyoruz.

Konuşmacılar

Hacer Özdemir, Batman Sason doğumlu. 1994 yılında bölgedeki çatışmalardan kaynaklanan zorunlu göç nedeniyle İstanbul’a taşındı. 1997’de kadın haklarını savunan, toplumsal cinsiyet eşitsizlikleriyle mücadele eden ve Kürt kadın özgürlük mücadelesi veren Özgür Kadın Derneğine katıldı. 1998 yılında Dicle Kadın Kültür Merkezi’nin kurucu üyesi olarak çalışmalarına devam etti. 2002-2009 yılları arasında Diyarbakır Selis Kadın Danışma Merkezi’nin Kurucu-Başkanı olarak görev yaptı. Yarım bıraktığı üniversite eğitimini Sosyolog olarak tamamladı. Faaliyetleri boyunca birçok ulusal ve uluslararası kadın platformuna katıldı ve katılmaya devam etmekte. Kürt kadın hareketi ile dünya kadın hareketinin politikalarından ve deneyimlerinden beslenmektedir. Kendini Kürt kadın hakları aktivisti olarak tanımlıyor.

Handan Çağlayan, İstanbul Toplumsal Cinsiyet Müzesinin kurucu ekibi içinde yer aldı ve Meral Akkent ile birlikte müzenin Vardık Varız Var Olacağız! KESK’li Kadınların Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Mücadelesi arşiv ve sanal sergi çalışması ile Tohum Ekenler, Fide Dikenler: Türkiye Sol Hareketi Kadın+lar Tarihi arşiv ve sergi çalışmalarının eş küratörlüğünü yürüttü. Ankara Üniversitesi, Bamberg Üniversitesi ve Berlin Humboldt Üniversitesinde akademik çalışmalarda bulundu. Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu’na (KESK) bağlı Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikasında (Eğitim-Sen) sendika uzmanı olarak çalıştı. Kadın hareketi, Kürt kadın hareketi, sosyal haklar, insan hakları, zorunlu göç ve dil hakları alanında akademik çalışmalarda bulundu. Kadın hareketi içinde yer almaktadır. Kadın Emeği Çalışan Feminist Araştırmacılar (KEFA) üyesidir. 

Meral Akkent, Sosyolog. 1973 yılından itibaren Almanya’da kültürlerarası karşılaştırmalı kadın araştırmaları alanında çalıştı. Kazakistan (1992–2000) ve Ukrayna’da (2003–2010) kadın politikaları eğitim projeleri danışmanlığı ve koordinatörlüğü yaptı. 1989 ’da Almanya’nın ilk kültürlararası kadın araştırmaları merkezini (Zentrum für interkulturelle Frauenalltagsforschung und internationalen Austausch, Nürnberg) ve 2003’te Bavyera Eyaleti‘nin ilk ve Almanya’nın altıncı kadın müzesini (Museum Frauenkultur Regional – International, Fürth) kurdu. 2010’da Türkiye’nin ilk kadın müzesi İstanbul Kadın Müzesi’nin ortak kimlik anlayışını yaşama geçiren, kültürler ve nesiller arası diyalog hedefli konseptini hazırladı. 2012–2021 arasında bu müzenin küratörlüğünü yürüttü. 2021’den itibaren kurucuları arasında olduğu İstanbul Toplumsal Cinsiyet Müzesi’nin küratör ekibi üyesidir. Meral Akkent, 1973 yılından beri Türkiye ve Almanya’da yaşamaktadır.

Nazlı Mayuk, Queer feminist aktivist ve araştırmacı. Şiddetsiz örgütlenme ve bakım odaklı topluluklar üzerine çalışıyor. Şu an DEMOS Araştırma Derneği’nde toplumsal cinsiyet karşıtı anlatıların tarihsel arka planını inceleyen ve bu anlatıların dönüşüm olasılıklarını araştıran bir projeyi yürütüyor.