#90larlaYÜZLEŞMEKiçin Kampanya Soru ve Cevap Listesi
Adalet ve Kalkınma Partisi
- Toplam 15 milletvekili adayına telefon ve email yoluyla ulaşıld.
- 9 adaya sorular yöneltildi: Yılmaz Ensaroğlu, Talip Küçükcan, Adnan Boynukara, Osman Can, Hüseyin Yayman, Erkan Kandemir, Mehmet Uçum, Markar Esayan, Yasin Aktay
- Katılmayı kabul eden 3 aday yanıtladı: Yılmaz Ensaroğlu, Osman Can, Mehmet Uçum
Yargılamalar ve Adaletin Tesisi
SORU 1.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin zorla kaybetmeler, köy boşaltmalar ve faili meçhuller insanlığa karşı suç kabul edilmeli mi?
Bu uygulamalar, 90’lardaki gibi, sistematik ve yaygın ise, insanlığa karşı suç oluşturur. Türkiye de bunu kabullenmeli. (Yılmaz Ensaroğlu)
Bu tür eylemlerin Ceza kanununda karşılıkları olmalıdır. Bunun için gerekli mücadele içinde olacağız. (Osman Can)
2005’te Ak Parti döneminde kabul edilen Ceza Kanunu’nun 77.maddesiyle bu suçlar insanlığa karşı suç kabul edildi. (Mehmet Uçum)
SORU 1.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin Ergenekon iddianamesinde kimi sanıkların faili meçhul ve kayıplarla ilişkisi hk ne yapacaksınız?
Bu sanıklar, kişilere karşı işledikleri suçlardan ötürü yargılanmadı. Zamanaşımını kaldırarak yargılanmaları için çalışacağız. (Yılmaz Ensaroğlu)
Bu ilişkinin yargısal süreçte kanıtlandığı durumda hukuk devletinde gerekli her tür adımı atacağız. Kamuda varsa sorumlular hakkında gerekli işlemlerin yapılmasını sağlayacağız. (Osman Can)
Konuya ilişkin Tesev’e rapor hazırlatmıştık. Soruşturma ve kovuşturma süreçlerine yürütme olarak doğrudan etki yapmak mümkün değilse de siyasi açıdan sürecin adalet amacına yönelik yürütülmesi tavrını kararlılıkla sürdüreceğiz. (Mehmet Uçum)
SORU 1.3: #Temizöz ve diğerleri davasında tutuklu sanık kalmadı. #90larlaYÜZLEŞMEKiçin yargılamalar nasıl iyileştirilmeli?
Kalıcı çözüm için, yargının hukuk anlayışını, benimsediği misyonu değiştirmek gerek.Yargının derdi devlet değil adalet olmalı. (Yılmaz Ensaroğlu)
SORU 1.4: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #adalet : Yargıda görülen zamanaşımı, devlet sırrı, izin sistemi gibi engelleri kaldıracak mısınız?
Adaletin tesisine izin vermeyen, hukuka aykırı tüm engelleri kaldırmak, bunun için mücadele vermek boynumuzun borcu. (Yılmaz Ensaroğlu)
SORU: 1.5: Yüzleşme davalarının başka illere nakli adil yargılamayı engelliyor. #90larlaYÜZLEŞMEKiçin bu konuda ne yapacaksınız?
Adil yargılamayı engelleyici dava nakillerine izin vermeyeceğiz. Hukuk devleti kriterlerine uyulacak. (Osman Can)
Bu konuda Adalet Bakanlığı nezdinde epey zamandan beri çalışıyoruz, nakil kararı mercii sonuçta yargı yerleri olduğu için bazı sorunlar da çıkıyor ancak nakiller sebebiyle doğan mağduriyetleri gidermek için sonuna kadar çalışacağız. (Mehmet Uçum)
SORU 1.6: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin BM Zorla Kaybetmeler Sözleşmesi’nin onaylanmasını savunuyor musunuz?
Elbette savunuyoruz. Ayrıca bunun hayata geçmesini mümkün kılacak mekanizmaların kurulması gerektiğini de söylüyoruz. (Osman Can)
Sözleşmenin kabul edilmesi gerektiğini savunuyorum. Ak Parti döneminde hak ve özgürlüklere ilişkin sözleşmelerin kabul edilme sayısı artmış ve kabul edilme süreleri kısalmıştır. 2010 Aralık’ta yürürlüğe giren bu sözleşme de önümüzdeki yasama döneminde gündeme gelir. (Mehmet Uçum)
SORU 1.7: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin zorla kaybetmelerle ilgili 51 AİHM ihlâl kararını uygulayacak mısınız?
Uygulayacağız. Gerekli yasal ve idari düzenlemeleri de yapacağız. (Osman Can)
AİHM’in tüm ihlal kararlarının uygulanabilmesi için Adalet Bakanlığı ve ilgili diğer merciiler nezdinde kapsamlı çalışmalar yapılıyor. (Mehmet Uçum)
Hakikat Arayışı ve Hakikat Komisyonları
SORU: 2.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin devletin faili meçhul ve kaybetmelerdeki rolünü kabul etmesini sağlayacak mısınız?
Kabul edelim ki, birkaç milletvekilinin bunu sağlaması mümkün değil ancak bu yolda etkin çaba harcayacağımızı söyleyebilirim. (Yılmaz Ensaroğlu)
SORU 2.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin ağır ve sistematik hak ihlallerine yönelik #hakikat komisyonu kurulmasını destekliyor musunuz?
Elbette destekliyorum ama bu tür mekanizmalar tarafların mutabakatıyla barışa hizmet edecek şekilde kurulmalı ki sonuç versin. (Yılmaz Ensaroğlu)
Demokratik bir gelecek için geçmişle yüzleşmenin gerekliliğine inanıyoruz. Bunun için komisyon çalışmalarının yanında bir bütün olarak sistemin değişmesi için çalışacağız. (Osman Can)
Adalet, Yüzleşme ve Değişim için çalışmayı Adalet Bakanlığı koordinatörlüğünde 2014’ün son çeyreğinde başlattık ve devam edecek. Bu çalışmaya sivil toplum ve ilgili hukukçular da katılıyor, yeni hükümet kurulduktan sonra bu çalışma hız kazanacak. (Mehmet Uçum)
SORU 2.3: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hakikat: Devlet 90’larda yaptıklarını kabul etmeden demokrasi ve barış gelir mi?
Demokrasi yalan üzerine kurulmaz. Cumhuriyeti tarihinin olumlu yanlarına sahip çıkılmalı. Ancak özgürlükler ve demokrasi konusundaki ihlaller ile yüzleşilmeli, devlet bunları kabul etmelidir. Kabul tek başına anlam ifade etmez. O devletin demokratik bir dönüşüme uğratılması gerek. Devleti bir daha o yıkımlara yol açabilecek yapıdan arındırmak, onu katılımcı hale getirmek gerek. Devlet egemenliğin öznesi değil, nesnesi olmalı. Toplum ile var olabilmelidir. Bu da demokratik, katılımcı, çoğulcu, etkin, hukuk ile sınırlı bir anayasal düzen ile mümkündür. (Osman Can)
Devletin kabul süreci yeni anayasayla ilgilidir,Hükümet 2002’den beri bu ihlalleri kabul etmiş ve yolu açmıştır. (Mehmet Uçum)
Hafızalaştırma Çalışmaları
SORU 3.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin mağdurları rencide edici resmi bina, yapı ve yer adlarını değiştirecek misiniz?
Demokrasiye ve özgürlüklere ağır darbeler indirmiş hiç bir figürün onurlandırılmasından yana değiliz. (Osman Can)
Haberiniz yok galiba bu konuda kararlar alındı uygulamaya geçildi bir çok isim değiştirildi zaten. (Mehmet Uçum)
Tazminat Programları
SORU 4.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #tazminat: Devletin kayıp yakınları ve toplumdan özür dilemesine yönelik ne yapacaksınız?
Yüzleşmenin pek çok yöntemi, aracı var. Özür, bunlardan sadece biri. Taraflar ve toplumun tercihine göre, hareket etmek gerek. (Yılmaz Ensaroğlu)
SORU 4.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin devlet kaynaklı ihlal ve zararlara yönelik #tazminat programı önerileriniz nelerdir?
Hiçbir tazminat kaybettiklerimizi geri getirmez ama yine de her mağdurun zararının kısmen de olsa telafisine çalışacağız. (Yılmaz Ensaroğlu)
Yapısal Reformlar
SORU 5.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin devlet görevlilerinin hesap verebilirliğini arttırıcı yapısal #reform önerileriniz nelerdir?
Yüzleşme kalıcı çözüm/barış için olmalı; cezasızlık politikası terk edilmeli; şeffaflık ve hesap verebilirlik esas alınmalı. (Yılmaz Ensaroğlu)
SORU 5.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin hakkında suçlama bulunan devlet görevlilerini görevden alacak mısınız?
Hukuk devletinin gereğine uygun olarak bu kişiler hakkında gerekli takibatın yapılmasını savunuyoruz. (Osman Can)
Her şüphelinin adil bir soruşturma ve kovuşturmadan geçmesi için idari ve yasal her türlü girişimden yanayım. (Mehmet Uçum)
SORU 5.3: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #reform: Devlet görevlilerinin yargılanmasını izne tabi tutan düzenlemeleri kaldıracak mısınız?
Yargılamada hiyerarşiye izin vermeyeceğiz. Yeni anayasal düzen içinde ayrıcalıklar olmayacak. Yargılama güvenceleri yargıçlar dahil tüm kamu görevlileri için aynı olmalı. Adaleti zaafa uğratan yargılama izni uygulamasını gözden geçireceğiz. (Osman Can)
Yeniden inşa dediğimiz bu ikinci kuruluş sürecinde devletin yapılandırılması anlayışımız kamu görevlilerinin halk karşıtı pratiklerini önlemek ve halka karşı korunmalarının önüne geçmektir. Bu bağlamda halkın devrede olduğu bir kamu pratiğinin yapılarını ve koşullarını oluşturacağız, kamu görevlileri dahil hiç kimsenin milli egemenliğe aykırı ve halk karşıtı bir imtiyazın olmadığı bir sistem kurmaktır hedefimiz. Teşekkür Ederim. (Mehmet Uçum)
SORU 5.4: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hakikate ulaşmak adına devlet sırrı yasası hakkında #reform öngörüyor musunuz?
Elbette. Çünkü insanlara karşı işlenen suçlar, yıllarca devlet sırrı perdesiyle örtüldü. Bu perdeyi kaldırmak zorundayız. (Yılmaz Ensaroğlu)
Cumhuriyet Halk Partisi
- Toplam 19 milletvekili adayına ulaşıldı (telefon ve mail yoluyla).
- 9 adaya sorularımızı yönelttik: Sezgin Tanrıkulu, Barış Yarkadaş, Zeynep Altıok, Efkan Bolaç, Mehmet Bekaroğlu, Musa Çam, Levent Gök, İlhan Cihaner, Necati Yılmaz
- 6 milletvekili adayı bizi yanıtladı: Sezgin Tanrıkulu, Zeynep Altıok, Efkan Bolaç, Mehmet Bekaroğlu, İlhan Cihaner, Necati Yılmaz
- 1 aday baştan katılmayı kabul etmesine rağmen yanıtlamadı (Barış Yarkadaş)
Yargılamalar ve Adaletin Tesisi
SORU 1.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin zorla kaybetmeler, köy boşaltmalar ve faili meçhuller insanlığa karşı suç kabul edilmeli mi?
Elbette. Bunları tartışma insanlığa karşı suç olarak değerlendirmek gerekir. (Necati Yılmaz)
SORU 1.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin Ergenekon iddianamesinde kimi sanıkların faili meçhul ve kayıplarla ilişkisi hk ne yapacaksınız?
Ergenekon davası adı veren davada yargılanan bir kısım sanıkların faili meçhul cinayetlere karıştığına inanıyorum. Ancak Ergenekon sanıkları faili meçhullerden değil darbe yapmaya kalkışmaktan yargılandılar. Ergenekon davasına beş benzemez, alakası olmayan insanların katılması işin içinde faili meçhulün olmadığını göstermiştir. (Efkan Bolaç)
Net bir şey söylemek istiyorum. Ergenekon davasının siyasallaşması davanın sanıklarından 90’ların karanlık döneminde sorumlulukları olanları kamu vicdanında aklamaz. Bu kişiler geciktirilmeksizin bağımsız ve tarafsız yargının önüne çıkarılmalıdır. (Necati Yılmaz)
#90larlaYÜZLEŞMEKiçin Nerede yer alırsa alsın faili meçhul/kayıplarla ilgili olarak etkin/adil/hızlı soruşturmalar yapılmasını sağlayacağız. (İlhan Cihaner)
SORU 1.3: Zorla kaybetme yargılamalarında soruşturma süresi ortalama 20 yıl. #90larlaYÜZLEŞMEKiçin hızlı #adalet nasıl sağlanacak?
Zorla kaybetme davalarında soruşturma süresinin çok uzun olmasına neden olan iki faktör var: ‘Cezasızlık’ geleneği, diğeri hukukun yavaşlığı. Sorunun çözümü; ‘cezasızlık’ geleneğine idari, yasal düzenlemelerle son verilmesinden ve kapsamlı bir yargı reformundan geçiyor. (Sezgin Tanrıkulu)
SORU 1.4: Kayıp yargılamalarında soruşturmaların %69’u sürüncemede. #90larlaYÜZLEŞMEKiçin hızlı #adalet nasıl sağlanacak?
Pek çok kayıp vakasını takip ettim ve kayıp arkadaşlarım var, Ayhan/Ali Efeoğlu, İsmail Bahçeci… Kayıp bir kontrgerilla taktiği olup demokratik devlet politikası olarak uygulanamaz ödenmeden kayıplarla ilgili başvurularımızın tamamı sonuçsuz kaldı. (Efkan Bolaç)
Devlet zarar görür refleksi adaleti katlediyor; Adaleti hızlandıracağız, cezasızlığa son vereceğiz.. (Mehmet Bekaroğlu)
SORU 1.5: Yüzleşme davalarının başka illere nakli adil yargılamayı engelliyor. #90larlaYÜZLEŞMEKiçin bu konuda ne yapacaksınız?
Yüzleşme davalarının başka illere nakli yanlış, şehrin kendisi tanıktır. Bu davalar yerinde görülmeli. CHP iktidarında bu davaların illerinde görülmesini sağlayacağız, güvenlik gerekçesi bahanedir. (Mehmet Bekaroğlu)
SORU 1.6.: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin faili meçhul yargılamalarında zamanaşımının #adaleti engellemesinin önüne geçecek misiniz?
CHP insan hakları ve demokrasinin gereği olan bu düzenlemeleri pazarlıksız,koşulsuz yapacak ve bu tip suçlarda zaman aşımı kalkacak. (Sezgin Tanrıkulu)
Faili meçhul suç, cinayet ve kayıplarla ilgili olarak zaman aşımını kaldıracağız.2012 de verilmiş yasa teklifimiz var. (İlhan Cihaner)
Devlet gücü kullanılarak işlenen cinayetlerde zamanaşımı kavramı kabul edilemez! (Necati Yılmaz)
SORU 1.7: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #adalet : Yargıda görülen zamanaşımı, devlet sırrı, izin sistemi gibi engelleri kaldıracak mısınız?
Zamanaşımı, özellikle insanlığa karşı suçlarda mutlaka geri yürürlü olarak Kaldırılması gerekir insanlığa karşı suçlarda zamanaşımı, izin veya devlet Sırrı olamaz, olmamalıdır. (Efkan Bolaç)
SORU 1.8: #Temizöz ve diğerleri davasında tutuklu sanık kalmadı. #90larlaYÜZLEŞMEKiçin yargılamalar nasıl iyileştirilir?
‘İnsanlığa karşı işlenen suçların’ soruşturulmasını engelleyici, devlet adına suç işleyenleri korumaya yönelik hükümler kalkmalı. 1990’lardaki insan hakları ihlalleriyle kamusal olarak yüzleşecek yasal mekanizmayı TBMM zemininde kurmanın gerekli olduğunu düşünüyorum. (Sezgin Tanrıkulu)
1) Devletin -MİT dahil- tüm arşivlerini soruşturma yargılama merciileriyle paylaşması sağlanmalı. 2) Zamanaşımı kaldırılmalı. 3) Bu davalar – #temizöz- davasında olduğu gibi başka siyasi hesaplaşmaların aracı edilmemeli. gerçeğe odaklanmalı. 4) Gizli tanık uygulaması gibi adil yargılama ilkeleriyle bağdaşmayan yöntemlerle yargılamalara gölge düşürülmemeli. 5) Dönemin kamu görevlileri tanıklık yapmalı (valiler, hakim/savcılar, kaymakamlar, istihbarat ve askeri yetkilile. 6)Yargılama kamuya açık olarak birbirini takip eden oturumlar halinde yapılarak tek seferde bitirilmeli. 7) Tutuklamanın mahkumiyet anlamına gelmediği ve istisnai olduğu gözardı edilmeden maddi gerçeğe odaklanmalı. (İlhan Cihaner)
SORU 1.9: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin iddianamelerde suç işlediği belirtilen JİTEM’le ilgili devlet sorumluluğu hk ne yapacaksınız?
Halen devam etmekte olan ve bir sonraki duruşması 18 Haziran günü görülecek olan davanın daimi takipçisi olacağız. Tutuklu sanığı kalmamış ve tanıkların ifadelerini de reddettiği bu dava Musa Anter cinayeti davasıyla birleşti. Böylece bu dava da bundan sonra dosyanın mağdurlarından uzaklaştırılarak görülecek sürgün davalar arasına girdi. Devletin sorumluluğunu yerine getirmesi için devlet sırrı, gizli tanık ve zaman aşımının kaldırılmasını istiyoruz. (Zeynep Altıok)
JİTEM’in sorumluluğu TBMM raporlarına girmiştir; sadece bu konu ile ilgili yeni bir Meclis soruşturması açılmalı.. (Mehmet Bekaroğlu)
SORU 1.10: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin çatışma döneminin cinsel şiddet mağduru kadınlar için #adalet sağlayacak, faillerin yargılanmasını sağlayacak mısınız?
Çatışma dönemi ve her daim kadına ve insana yönelik şiddetin karşısındayım. Bu bakışla elbette ilgili dönemin kadın mağdurlarının da yanındayım. Ülkemizde kadına yönelik şiddet üst sınırda kadına yönelik şiddeti önlemek için caydırıcı yasal düzenlemeler, toplumsal bilinç için eğitimler programımızda.
Ayrıca bu konuda hakikatin açığa çıkmasını sağlayıcı soruşturmalar tespit ve geriye dönük adalet için çalışacağım. 90’lar için ve hep değil iktidarın kadına yönelik ayrıştırıcı dilinin, tecavüze teşvikinin, cezasız şiddetin ve tahrik indiriminin, ataerkil aklın karşısında ve takipçisi olacağım! (Zeynep Altıok)
SORU 1.11: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin kayıp yakınlarının davalara rahat katılması adına Kürtçe kullanımını kolaylaştıracak mısınız?
Kayıp yakınları çeşitli mazeretlerle devlet tarafından davalardan uzak tutuluyor. Bu kabul edilemez. Dil sorunu olmaksızın 12 Eylül davasına müdahil edilmeyen mağdur aileler gibi. Tümü için çaba göstereceğiz. Elbette dil sorununu ortadan kaldıracak yasal hakları sağlayacağız. Temsiliyet hakkı engellenemez. (Zeynep Altıok)
Anadilde yasaklama getirmek demokratik bir yöntem değildir. Bu konu ile ilgili yasal düzenleme olacak. (Efkan Bolaç)
Hakikat Arayışı ve Hakikat Komisyonları
SORU 2.1: 90larlaYÜZLEŞMEKiçin devletin faili meçhul ve kaybetmelerdeki rolünü kabul etmesini sağlayacak mısınız?
Devletin faili meçhullerde rolü araştırılmalı, aydınlatılmalı ve sorumluları yargılanmalı. (Mehmet Bekaroğlu)
Devletin pozitif ve negatif yükümlülüklerini ihlal ettiği ve rolü olduğu çok açık. sorumlulardan hesap soracağız. (İlhan Cihaner)
Faili meçhullerin hesabının sorulmaması bugün demokratikleşme önündeki en önemli engellerden biridir. Faili meçhul konusunda özellikle parlamentoda verdiğimiz mücadeleyi de hatırlatmak isterim. Türkiye bu konuda olan sorumluluğunu kabullenmeden hukuk devleti niteliğini asla hak etmeyecektir. (Necati Yılmaz)
SORU 2.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin ağır ve sistematik hak ihlallerine yönelik #hakikat komisyonu kurulmasını destekliyor musunuz?
Bunun Türkiye’de gerçek bir demokratikleşme yönünde adım atılabilmesi için gerekli olduğunu düşünüyorum. Bu konuda verilmiş teklifimiz TBMM’de bekliyor. CHP’nin Kürt sorununa dair çözüm modelinin temel ayaklarndan biri bu komisyonun kurulması. (Sezgin Tanrıkulu)
Evet “Gerçekleri Araştırma Komisyonu Türkiye Modeli” öneriyoruz.Yasa teklifimiz ve sayısız araştırma önergelerimiz var. (İlhan Cihaner)
Tüm faili meçhul siyasi cinayetlerin aydınlatılması için özel yetkili komisyon talebi olan @toplumsalbellek üyesiyim. Platform olarak defaten mecliste partiler üstü bir yaklaşımla tüm partilerden taleplerimiz oldu takipçisi olacağım. Taleplerimize destek olan CHP ve HDP(BDP) önergeleri ve yasa teklifleri üzerinden meclis çalışmalarımı sürdüreceğim. (Zeynep Altıok)
Elbette! Bu konuda seçim bildirgemizde net bir sözümüz var. Daha önce de partimizin teklifleri var. Türkiye itibarını kaçak saraylarla değil, hatalarıyla bu kapsamda 90’larla yüzleşerek artıracaktır. (Necati Yılmaz)
SORU 2.3: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin olası bir #hakikat komisyonuna kadınların eşit katılımını sağlamak üzere özel tedbirler alacak mısınız?
Siyasetin ve hukukun her alanına kadınların katılması bizim siyasi önceliğimiz. Kadın-erkek eşit temsilin yerleşmesi için gerekeni yapacağız. (Sezgin Tanrıkulu)
SORU 2.4: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hakikat: Yüzleşme süreçlerinde mağdur örgütlenmelerini ve hak örgütlerini nasıl dahil edeceksiniz?
Önerdiğimiz Gerçekleri Araştırma Komisyonu Türkiye Modeli, TBMM’de doğrudan temsil olanağı bulamayan siyasi akımların ve ilgili sivil toplum örgütlerini yüzleşme sürecine katılmasını sağlamayı amaçlıyor.Bu çerçevede mağdur örgütlerini de sürece katacağız. (Sezgin Tanrıkulu)
Hakikat ve adalet için tüm çabalar mühim. Dahil olmak isteyen her yapı ve örgütü dinleyerek program yürütmeli. Şüphesiz beni dinlemek (!) için meclise çağırıp sorguya çekerek ayar veren AKP vekillerinden farklı tutumum olacak. Zaman ve dönem ayırmaksızın mecliste hak ihlalleri önceliğim olacak. Yaşam hakkı ve barış için çalışacağım. (Zeynep Altıok)
SORU 2.5: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hakikat: 90’lı yıllarla ilgili devlet arşivlerinin açılması adına ne yapacaksınız?
Tüm katliam, kayıp ve insanlığa karşı suçlarda gizlilik olmamalı, arşivler açılacak failler bulunacak. (Efkan Bolaç)
Doksanlı yılların devlet arşivlerinin açılması gerekir. (Mehmet Bekaroğlu)
SORU 2.6: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hakikat: Dönemin örtülü ödenek harcamalarının açıklanması adına ne yapacaksınız?
Örtülü ödeneklerin bilinmesi faili meçhullerin aydınlatılması anlamına gelir; bu konu Mecliste araştırılacak. (Mehmet Bekaroğlu)
Hafıza Çalışmaları
SORU 3.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hafıza: Ders kitaplarındaki ırkçı / milliyetçi ifadeleri kaldıracak mısınız?
Kesinlikle. Son yıllarda artan söylemlerin yanı sıra yasaklanan sanatın da kitaplarda yer alması için calışacağım. Ders kitaplarının ötesinde siyasetçi söylemlerinde de mevkiye bakılmaksızın nefret söyleminin karşısındayız. Bu suçu işleyen herkes yargı önünde hesap vermeli ve engelleyici bilinç oluşturulmalıdır. (Zeynep Altıok)
Tüm ders kitapları taranarak ayrımcılık, nefret ve ırkçılık içeren kısımlar çıkartılmalı. (Efkan Bolaç)
TBMM de bir komisyon kurarak ayıklama yapacağız. Yol, bina, tesis, vs. ilgili olarak verilmiş yasa teklifimiz var. (İlhan Cihaner)
Irkçı ve ayrımcı anlayışları sadece kitaplardan değil, zihinlerimizden de çıkarmak için çalışacağız. (Necati Yılmaz)
SORU 3.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin yaşananların toplumsal hafızada yer etmesine yönelik nasıl anma mekânları tasarlayacaksınız?
Kesinlikle gerçeklerin ışığında belgelere kayıtlara uygun aktarım ve unutturmamak için bilinç aşılayacak mekanlar! Bu konuda ne yapmayacağımızın en iyi örneği Ulucanlar müzesi rezaletidir. Madımak’ta katillerin adını mağdurlarla anan zihniyete karşı savaşacağız. Bilgi veren, düşündüren, hissettiren, gerçeği çıplaklığıyla aktaran ve vicdanlara emanet eden unutturmayacak mekanlar. (Zeynep Altıok)
Hafızasız toplum aynı zamanda kandırılmaya müsait toplumdur. Hafızamız hep taze kalmalı. Hafızamızın taze kalması için hatırlatıcı mekan, bina ve eserlere yer verilmelidir. (Efkan Bolaç)
SORU 3.3: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin anma mekanları oluştururken mağdur örgütlenmelerini ve hak örgütlerini nasıl dahil edeceksiniz?
Bu mekanların oluşturulması sırasında mağdur örgütlenmelerinden önemli gördükleri mekanlar konusunda doğrudan görüş almayı planlıyoruz. Bu tür mekanlar oluşturulması için verdiğimiz 2 teklif var. Birisi Madımak Oteli’nin, diğeri de Diyarbakır Cezaevi’nin müze yapılması. (Sezgin Tanrıkulu)
SORU 3.4: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin Türkiye’nin en uzun süreli sivil itaatsizlik eylemi Cumartesi İnsanları/Anneleri ile ilişki kuracak mısınız?
Cumartesi Anneleri ile olan ilişkilerimiz ve desteğimiz sürecek. (Mehmet Bekaroğlu)
SORU 3.5: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin Cumartesi İnsanları/Anneleri’nin taleplerini biliyor musunuz? Bu talepleri destekliyor musunuz?
Biliyorum. #BenimAnnemCumartesi olanak bulduğum her cumartesi yanlarındayım @toplumsalbellek içinde yoldaşız. 90’ların tüm acıları Sivas, Uğur Mumcu, Cumartesi Anneleri, Yusuf Ekinci, Musa Anter, Çetin Emeç, Ahmet Taner Kışlalı, Bedrettin Cömert, Turan Dursun, Bahriye Üçok, Onat Kutlar, Yasemin Cebenoyan, Metin Göktepe ve tüm kayıplarımızlayız. (Zeynep Altıok)
SORU 3.6: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hafıza: ismi değiştirilmiş yerleşim yerlerinin isimlerini iade etmeyi düşünüyor musunuz?
Samimiyet şart. Siyasi malzeme için Dersim’in Noşin’in adını iade ediyoruz diyip Roboski diyemeyenlerden başkayız. Yer isimleri Batı’da ve Doğu’da eskisi ile birlikte anılmalı. İsim yasaklayarak neyi değiştirebiliriz ki?! Tüm köklerimiz, dillerimiz, renklerimiz zenginliğimizdir. Birliktelik için ortak tarihimizin her simgesi yaşamdır. (Zeynep Altıok)
Kesinlikle! Bu konuda seçim bildirgemizde net sözümüz var. Anadolu’daki bütün kadim halkların mirasçısıyız. Mirasımıza sahip çıkacağız. (Necati Yılmaz)
3.7: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin mağdurları rencide edici resmi bina, yapı ve yer adlarını değiştirecek misiniz?
Katliamcıların vb kişilerin adlarının verildiği tüm kamu yerlerindeki isimler mutlaka değişmeli. (Efkan Bolaç)
Mağdurları rencide eden resmi bina, yapı ve yer isimleri derhal değiştirilmeli. (Mehmet Bekaroğlu)
Tazminat Programları
ORU 4.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #tazminat: Devletin kayıp yakınları ve toplumdan özür dilemesine yönelik ne yapacaksınız?
#90larlaYÜZLEŞMEKiçin yalnızca soyut özür değil, nakdi tazminat, aylık bağlanması, kamuda istihdam olanağı gibi somut haklar tanıyacağız. (İlhan Cihaner)
Bu konunun takipçilerinden biri olacağız. Unutulmasın ki sorumluluğun olduğu yerde tazmin de olmalıdır. (Necati Yılmaz)
SORU 4.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin devlet kaynaklı ihlal ve zararlara yönelik #tazminat programı önerileriniz nelerdir?
Mağduriyetlerin ortadan kalıdırılması için öncelikle mağduriyetlerin kamusal bir mekanizmayla tüm boyutlarıyla ortaya konulması gerekli. Öncelikle Gerçekleri Araştırma Komisyonu’nun bu konuda gerekli çalışmayı yapmasını, daha sonra oradan çıkacak rapora göre devletin hukuk dışı eylemleri nedeniyle oluşan tüm zararların giderilmesi için gerekli tüm tedbirlerin hiçbir çekince olmadan alınması gerekiyor. (Sezgin Tanrıkulu)
TBMM bünyesinde kuracağımız Toplumsal Mutabakat Komisyonunun çalışma alanlarından birisi bu olacaktır. (İlhan Cihaner)
Zarar görenlerin haklarının iadesi ve zararlarının tazmininden kaçınmayız. (Mehmet Bekaroğlu)
SORU 4.3: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin kaybedilenlerin ve infaz edilenlerin eşlerine yönelik özel #tazminat mekanizmaları oluşturacak mısınız?
Sorumluluk halinde tazminat sadece eşleri değil, hukuki anlamda yakınlarını da kapsamalıdır. (Necati Yılmaz)
Yapısal Reformlar
SORU 5.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin koruculuk sisteminin kaldırılmasına yönelik #reform önerileriniz nelerdir?
Koruculuk sisteminin kaldırılmasını ve korucuların başka alanlarda istihdam edilmesi için gerekli tedbirlerin alınmasını öngörüyoruz. Bu konuda verdiğimiz yasa teklifi TBMM’de bekliyor, ayrıca bu konuya seçim bildirgemizde de yer verdik. (Sezgin Tanrıkulu)
Koruculuk sistemi kaldırılmalıdır. Devlet bünyesine alınacaksa silahlı alanda görevlendirilmemeliler. (Efkan Bolaç)
SORU 5.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin hakkında suçlama bulunan devlet görevlilerini görevden alacak mısınız?
İnsanlığa karşı suç işlediği söylenen tüm görevliler açığa alınmalı hükümle beraber işine son verilmeli. (Efkan Bolaç)
Yargılamanın sağlıklı yürümesi için gerekli her önlem alınmalı ve ihtiyaç halinde bu da yapılmalıdır. (Necati Yılmaz)
Şu anda bile bir engel yok. sorumlulukları sabit olanlar ve yargılananların göreve devam etmelerine izin vermeyeceğiz. (İlhan Cihaner)
Hakkında insanlığa karşı işlenen suçlar nedeniyle soruşturma olan devlet görevlilerinin soruşturma bitip aklanana kadar görevden el çektirilmesi bir zorunluluktur. Ancak bu şekilde adil bir yargılamadan söz edilebilir. Haklarında bu tür suçlardan soruşturma olan tüm kamu görevlilerinin aklanıncaya kadar görevden el çektirilmesini mutlaka sağlayacağız. (Sezgin Tanrıkulu)
SORU 5.3: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin zorla kaybedilenlerin eşlerinin sosyal sorunlarını #reform gündeminize alacak mısınız?
90’lar siyasi İslamın yaygınlaştırıldığı, laikliğin hedef alındığı, aydınların öldürüldüğü, Kürtlerin Alevilerin ayrıştırıldığı kapkara bir dönem. Gerçekleri yok saymayan her gelişmeyi destekliyorum. (Zeynep Altıok)
SORU 5.4: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #reform: HSYK’yı ve Adli Tıp Kurumu’nu Adalet Bakanlığı’ndan bağımsız hale getirecek misiniz?
CHP seçim bildirgesinde HSYK ve Adli Tıp Kurumu’nun özerk hale getirileceği yazılmıştır. (Mehmet Bekaroğlu)
SORU 5.5: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #reform: Uzmanlaşmış savcılık ve adli kolluk oluşturacak mısınız?
Yargıda DGM ve CMK. 250 ve Sulh Ceza hakimlikleri pratiği sonrasında “özel” usullerden uzak durmak gerek. Başsavcılıklar “büro” görevlendirmeleriyle bu ihtiyacı giderebilir. Ancak adli mercilere bağlı “kolluk” zorunludur. Adli Kolluğu kuracağız. Seçim bildirgemizde taahhüdümüz var. (İlhan Cihaner)
Halkların Demokratik Partisi
- Toplam 18 vekil adayına ulaştık (telefon ve mail yoluyla).
- Kabul eden 9 adaya sorularımızı yönelttik ve yanıt aldık: Mithat Sancar, Rıdvan Turan, Ferhat Encü, Garo Paylan, Filiz Kerestecioğlu, Ayşe Acar Başaran, Pervin Buldan, Selma Irmak, Ertuğrul Kürkçü
Yargılamalar ve Adaletin Tesisi
SORU 1.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin iddianamelerde suç işlediği belirtilen JİTEM’le ilgili devlet sorumluluğu hk ne yapacaksınız?
JİTEM’in kuruluşunda ve faaliyetlerinde yer almış görevliler hakkında etkili idari ve yargısal soruşturma için bütün imkanları kullanacağız. JİTEM’le ilişkili kişilerin kamu görevlerinden tasfiyesi için bütün hukuksal yolları işleteceğiz. (Mithat Sancar)
Bir kurum olarak JİTEM’in kuruluş ve sonraki aşamalarında görevli olanların hukuk önüne çıkarılması için çabalayacağız. Devlet tarafından kurulmuş bu yapının sorumluluğu da devlettedir. (Ferhat Encü)
JİTEM bir devlet politikası olarak ortaya çıkartılmış bir suç örgütüdür. Devletin JİTEM içerisindeki tüm elemanlarının yargılanmasını için baskı oluşturacağız. (Pervin Buldan)
SORU 1.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin dönemin siyasî ve idarî sorumlularının yargılanmasını sağlayacak mısınız?
80’li yıllarda yapılan katliamların baş mimarından Evren’in cezalandırılmaması toplum vicdanında yara açmıştır. Aynı şekilde 90’lı yılların Başbakanı, bakanları ve diğer devlet yetkilileri ile özelde Batman Valisi olmak üzere oluşturulacak Hakikat Komisyonlarında tespit edilecek katliamlarından sorumlu bütün siyasi ve idari sorumluların yargı önüne çıkarılarak cezalandırılması için her türlü girişimde bulunacağız. (Ayşe Acar Başaran)
“Tarihsel Hakikatler ve Yüzleşme Komisyonu” nu kurup, siyasi ve idari sorumlularının yargılanmasını sağlayacağız… (Selma Irmak)
SORU 1.3: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin Ergenekon iddianamesinde kimi sanıkların faili meçhul ve kayıplarla ilişkisi hakkında ne yapacaksınız?
Faili meçhul ve kayıpların sorumlularını yargılayacağız. (Rıdvan Turan)
Tek başına Hrant Dink davası çoğu faile ulaşmamızı sağlar. Davaların önünü açacağız. Tuğlaları çekeceğiz. (Garo Paylan)
SORU 1.4: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin devlet görevlilerinin hesap verebilirliğini arttırıcı yapısal #reform önerileriniz nelerdir?
Öncelikle devlet görevlilerini korumaya yönelik yasal zırhları kaldıracağız. (Mithat Sancar)
SORU 1.5: Zorla kaybetme yargılamalarında soruşturma süresi ortalama 20 yıl. #90larlaYÜZLEŞMEKiçin hızlı #adalet nasıl sağlanacak?
Zorla kaybettirmelerde yargı mekanizmalarının yetersizliğine karşı, bu alana özgü Hakikat Komisyonu kuracağız. (Mithat Sancar)
Berfo Ana kendi oğlunun kemikleri için 100 yaşına kadar ülkeyi yönetenlere seslenip sadece kemik kemik istedi. Onun bıraktığı yerden Biz’ler birer Berfo Ana olarak O kemiklere ulaşmak için mücadeleye devam edeceğiz. Zamanaşımını ortadan kaldırıp adaletin sağlanması için, hukuksal süreci sonuna kadar devam ettireceğiz. Burada en önemli mesele zamanaşımıdır. Cinayetler 90’lı yıllarda işlendi. Hiçbir cinayetin faili yargılanmadı. Kimi cinayetlerin de hukuki süresi dolmak üzere, bu konuda adım atması için mücadelemizi devam ettireceğiz. (Pervin Buldan)
SORU 1.6: #Temizöz ve diğerleri davasında tutuklu sanık kalmadı. #90larlaYÜZLEŞMEKiçin yargılamalar nasıl iyileştirilmeli?
Devlet #90larlaYÜZLEŞMEKiçin samimiyet ortaya koymalı önce. Ergenekon ve 12 Eylül davalarında hiçbirini kabul etmedi. Sanıklar davanın seyrini değiştirecek güce sahip olduğundan tutuklu yargılanmalılar. (Ferhat Encü)
Yargı bağımsızlığını güvence altına almak, cezasızlığı ortadan kaldırmak insanlığa karşı suçlarda zaman aşımının işlememesini iç hukukta sağlam kurallara bağlamak. (Ertuğrul Kürkçü)
SORU 1.7: Kayıp yargılamalarında soruşturmaların %69’u sürüncemede. #90larlaYÜZLEŞMEKiçin hızlı #adalet nasıl sağlanacak?
Soruşturma sorumluları tespit etmeye, cezalandırmaya yönelik yapılmalı. Soruşturma için bağımsız bir kurul gerekli. Güvenlik güçlerinin yargılanması için mülki amir izni kaldırılmalı, savcılar harekete geçmeli, amirler sorgulanmalı. Soruşturmalar delil yetersizliği sebebiyle takipsizlikle sonuçlanmaması için gözaltılar detaylı kayıt altına alınmalı. .Oysa iç güvenlik paketi ile güvenlik güçlerinin yetkisi artıyor, şeffaflıktan daha da uzaklaşılıyor (Filiz Kerestecioğlu)
Soruşturmayı yürüten hakim ve savcıların HSYK’ya bağlı olduklarını düşünüldüğünde öncelikle HSYK üzerindeki siyasi baskı ve atamalardaki ideolojik tutuma son verilmesi için gerekli girişimlerde bulunacağız. Ayrıca siyasi iktidarın güdümümde olan olan Adalet Bakanlığı’nın özerk bir yapıya kavuşması için mücadele edeceğiz. (Ayşe Acar Başaran)
SORU 1.8: Yüzleşme davalarının başka illere nakli adil yargılamayı engelliyor. #90larlaYÜZLEŞMEKiçin bu konuda ne yapacaksınız?
Bu davaların yerinde görülmesini sağlayacağız. (Rıdvan Turan)
Kamu güvenliği nedeniyle nakil talebi Adalet Bakanlığının inisiyatifinde olduğu ve güvenlik ile ilgili görüşün emniyetten alındığı düşünüldüğünde yargının tarafsızlığı ve bağımsızlığına gölge düştüğü ve sonuç olarak tabi hakim ilkesinin ihlal edildiği aşikardır.Bu nedenle düzenlemenin kaldırılması için girişimlerde bulunacağız. (Ayşe Acar Başaran)
SORU 1.9: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #adalet : Yargıda görülen zamanaşımı, devlet sırrı, izin sistemi gibi engelleri kaldıracak mısınız?
İnsanlığa karşı işlenmiş suçlarda zaman aşımı olmaz. Bunun işlemesi için mücadele edeceğiz. Bir suç varsa suçlunun yargılanması onun üstlerinin iznine bağlı olamaz. Böyle yargılamalarda “devlet sırrı”, olayın üzerini örtmeye yarıyor. Buna engel olacağız. (Ferhat Encü)
Evet. Uluslararası sözleşmelere ve AİHM kararlarına üstünlük tanıyacağız. İnsan hakları hukuku alanında geliştirilen bütün enstrümanları iç hukuka dahil edeceğiz. (Ertuğrul Kürkçü)
SORU 1.10: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin kayıp yakınlarının davalara rahat katılması adına Kürtçe kullanımını kolaylaştıracak mısınız?
Hiç şüpheniz olmasın. (Rıdvan Turan)
Kadınlar siyasetten, çözüm sürecinden, karar mekanizmalarından birçok farklı biçimde dışlanıyorlar. Zorunlu askerlikte ve devletle ilişkiller için erkekler Türkçe öğrenirken kadınların çoğu anadillerinde konuşuyor. Simgeleşen “Kamber Ateş Nasılsın?” hikayesi bize söz bırakmıyor aslında. Delillerin ikamesi, tanık, bilirkişi dinleme ve diğer muhakeme işlemlerinde kayıp yakınları için tercüme yapılmalı. (Filiz Kerestecioğlu)
SORU 1.11: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin faili meçhul yargılamalarında zamanaşımının #adaleti engellemesinin önüne geçecek misiniz?
#90larlaYÜZLEŞMEKiçin Elbette, barajı aşarsak ilk işimiz yasa teklifiyle faili meçhul cinayetler insanlığa karşı suç olarak ve böylece zamanaşımı kavramı ortadan kalkacaktır. (Selma Irmak)
SORU 1.12: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin zorla kaybetmeler, köy boşaltmalar ve faili meçhuller insanlığa karşı suç kabul edilmeli mi?
Büyük İnsanlık Suçudur Nokta. (Garo Paylan)
SORU 1.13: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin zorla kaybetmelerle ilgili 51 AİHM ihlâl kararını uygulayacak mısınız?
T.C., AİHM’in karara bağladığı ihlalleri telafi etmekle yükümlü. Fakat Türkiye, AHİM’in karara bağladığı ihlallerde tazminat ödese dahi engelleyici iç hukuk yollarını yaratmıyor. Kaybetmeler sistematiktir. Aslakhanova kararların Türkiye’de uygulanması için AHİM’e yazılı görüş sunacağım.
Rusya için hükmedildiği gibi Türkiye’de de kayıp davalarında her türlü bilgiye erişimi olan bir komisyon kurulmalı. Ayrıca sonuçlanmış kararların icrasına ilişkin Bakanlar Komitesi’ne sunum yapacağım. (Filiz Kerestecioğlu)
SORU 1.14: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin çatışma döneminin cinsel şiddet mağduru kadınlara #adalet sağlayacak, failleri yargılayacak mısınız?
Kadınlara yönelik taciz ve tecavüz politikaları diğer hak ihlalleri kadar açıkça konuşulup yargılanmıyor. Barış İçin Kadın Girişiminin “Çözüm Süreci” raporu bu konuda önemli bir çalışmadır. Çatışma sürecindeki taciz ve tecavüz suçları, af ve zaman aşımı dışında tutulmalı, failler bulunmalı, yargılanmalı. Taciz ve tecavüz, kadın bedeni üzerinde iktidar kurmak için bilinçli bir politika olarak sürdürülmüştür. Cinsel suçların soruşturması için kadınlardan oluşan bağımsız bir organ kurulmalı. (Filiz Kerestecioğlu)
Başta cinsel şiddet mağduru kadınlar olmak üzere, herkesin beklediği faillerin yargılanmasını sağlayacağız. Hem hukuki hem de siyasi mücadelemize devam edeceğiz. Siyasi iradeyi adım atması için zorlayacağız. (Pervin Buldan)
Hakikat Arayışı ve Hakikat Komisyonları
SORU 2.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hakikat: Topluma söylenen yalanların ortaya çıkması adına ne yapacaksınız?
Hakikatleri Araştırma Komisyonu talebimiz gerçek ile yalanın herkesin gözü önünde açığa çıkması içindir. (Ferhat Encü)
SORU 2.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin kaybedilenlerin yakınlarına cenazelerinin teslim edilmesini ve mezarların bulunmasını sağlayacak mısınız?
Ankara’nın karanlık dehlizlerinde kayıplarımızın kaydının olduğunu biliyoruz. Günleri sayılı, bulup çıkaracağız. (Garo Paylan)
SORU 2.3: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin ağır ve sistematik hak ihlallerine yönelik #hakikat komisyonu kurulmasını destekliyor musunuz?
Evet. (Rıdvan Turan)
SORU 2.4: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin olası bir #hakikat komisyonuna kadınların eşit katılımını sağlamak üzere özel tedbir alacak mısınız?
Kadınlara has hakikatler var. Kadınlar çatışmayı farklı deneyimler, bu yüzden kadın hakikatlerinden bahsediyoruz. Kadın gerilla bedenlerine karşı suçlar, cinsel saldırılar, yakınını kaybeden kadınların aile içi mücadeleleri… Yakınlarını kaybeden kadınlar, şehirde temizlik, yemek, mevsimlik tarım gibi işlerde düşük ücretle çalışıyorlar. Zorunlu göçle şehre gelmiş kadınlar, dillerinin konuşulmadığı şehirlerde alışık oldukları her şeye uzak yaşıyorlar. Kürt Kadın Özgürlük Hareketi kadınların güçlenerek hem aile hem de toplumla daha kolay mücadele etmelerini sağladı.
Hakikatleri kadınların gözünden, kadınların dilinden anlayabiliriz. Bu sebeple masada eşit temsiliyeti sağlayacağız. (Filiz Kerestecioğlu)
Partimiz HDP, kadınların yaşamın her alanında kadın temsiliyetini önemseyen bir partidir. Kurulacak olası bir hakikat komisyonunun yarısının kadın olması şartını koyacağız. Gerçek hakikat kadınlar olmadan ortaya çıkmaz. (Pervin Buldan)
SORU 2.5: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin kadınların çatışma kaynaklı özgül deneyimleri olası bir #hakikat komisyonuna nasıl aktarılabilir?
Kadınlardan oluşan ayrı bir komisyon kurulmalı, kadınlarla feminist yöntemlerle dayanışılmalı.
Sohbetler, grup toplantıları, ikili görüşmeler ve uzman desteğiyle kadınların yaşadıkları kayıt altına alınmalı. (Filiz Kerestecioğlu)
Kadınların 90’lı yıllarda savaşta yaşadıkları özgün deneyimler için kadınlara özgü Hakikatleri Araştırma Komisyonu kurulması için çabalayacağız. (Ayşe Acar Başaran)
Kadının rolü yansınamaz,Yasal düzenlemelerle birlikte kadınlar Hakikat Komisyonunun en az yüzde ellisini oluşturacaktır. (Selma Irmak)
SORU 2.6: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hakikat: 90’lı yıllarla ilgili devlet arşivlerinin açılması adına ne yapacaksınız?
90’lı yılları aydınlatmak için devlet arşivlerinin açılması için özel düzenleme yapacağız. İhlalleri aydınlatmak için kuracağımız Hakikat Komisyonuna bütün gizli belgelere ulaşma yetkisi tanıyacağız. (Mithat Sancar)
90’lı yıllarla ilgili bütün devlet arşivlerinin açılması talebimiz yeni değil. daha yüksek sesle dillendirip gerçekleşmesi için daha etkili olmaya çalışacağız. (Ferhat Encü)
TBMM’nin toplumun bilme hakkını esas alan özel yasa çıkartması için çaba göstereceğiz. (Ertuğrul Kürkçü)
SORU 2.7: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hakikat: Dönemin örtülü ödenek harcamalarının açıklanması adına ne yapacaksınız?
Dönemin örtülü ödenek harcamaları birçok karanlık ilişki ve eylemi açığa çıkaracağından harcamaların açığa çıkması için başta önerge ve kanun teklifleri olmak üzere bütün imkanları zorlayacağız. (Ferhat Encü)
SORU 2.8: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hakikat: Yüzleşme süreçlerinde mağdur örgütlenmelerini ve hak örgütlerini nasıl dahil edeceksiniz?
Evet edeceğiz. (Rıdvan Turan)
Süreçte atacağımız adımlarda mağdur örgütleriyle TİHV, İHD, MAZLUMDER gibi hak örgütleriyle işbirliği içinde olacağız. (Ferhat Encü)
Hakikat Komisyonlarımızın bileşenleri olacaklar. Yüzleşme sürecini bu komisyonlar yürütecek. (Garo Paylan)
Dernek, STK ve vakıflar aracılığıyla ve yeni yasal düzenlemelerle dahil edebiliriz. (Selma Irmak)
Örgütlerin yönteme ilişkin görüşlerinin ortaya çıkarılması için müzakere şart. Asıl önemlisi devletin bu sürece dahil olması. Örneğin GA’da ordu yüzleşmeye gelmemişti. (Ertuğrul Kürkçü)
SORU 2.9: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hakikat: Devlet 90’larda yaptıklarını kabul etmeden demokrasi ve barış gelir mi?
Cezalandırılmayan ve failine katil denilmeyen her suç tekrarlar. Barışın teminatı yüzleşmedir. (Garo Paylan)
Barış ortamının gelişebilmesi için öncelikle 90’larda yapılan katliamların sorumluların tespit edilerek belirttiğimiz gibi Hakikatları Araştırma Komisyonlarının kurularak cezalandırılması gerekir. Aksi takdirde toplum vicdanındaki yara daha da derinleşeceğinden toplumsal barış ve huzur sağlanamaz. (Ayşe Acar Başaran)
Türkiye’ye gerçek demokrasi ve barış kayıpların bulunduğu ve cinayetlerin açığa çıkarıldığı bir süreçten başlar. Tam da içerisinde bulunduğumuz barış ve müzakere süreci ile birebir alakalı olduğunu düşünüyorum. Gerçek barış, devletin 90’larda yaptıklarını kabul etmesiyle başlayacaktır. (Pervin Buldan)
Mevcut çözüm sürecinin ve Dolmabahçe mutabakatının esas alınması ve öncelikle devletin yaptıklarını kabul etmesiyle beraber “Tarihsel Hakikatler ve Yüzleşme Komisyonu”yla demokrasi ve barış gelecek… (Selma Irmak)
Sadece 90’lar değil, 1920’den beri işlenen ve Osmanlı’dan tevarüs edilen insanlık suçları ile de yüzleşmek ve halklardan özür dilemek sahici bir barış için vazgeçilmez. (Ertuğrul Kürkçü)
Hafızalaştırma Çalışmaları
SORU 3.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hafıza: Ders kitaplarındaki ırkçı / milliyetçi ifadeleri kaldıracak mısınız?
Bir sistem değişikliğiyle eğitim alanında karşılaşılan sorunları çözeceğiz. Ders kitaplarındaki tek kimlik, tek dil üzerinden oluşturulan algıyı ortadan kaldıracağız. (Pervin Buldan)
SORU 3.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin yaşananların toplumsal hafızada yer etmesine yönelik nasıl anma mekânları tasarlayacaksınız?
İşkence ve infaz merkezlerini utanç müzelerine dönüştüreceğiz. Toplu katliamları unutturmamak için, yapıldıkları yerlere anıtlar dikeceğiz. “Faili meçhuller”de katledilenlerin anılarını yaşatmak için, isimlerini cadde,sokak, park gibi mekanlara vereceğiz. (Mithat Sancar)
Sembol cezaevleri müze olacak. (Rıdvan Turan)
Utanç müzeleri kurulabilir.Örneğin Diyarbakır Cezaevi’nin müzeye dönüşmesi, anıtlar, heykellerle bu mekanlar yapılabilir. (Selma Irmak)
SORU 3.3: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin anma mekanları oluştururken mağdur örgütlenmelerini ve hak örgütlerini nasıl dahil edeceksiniz?
Belediyelerimizde ve parti merkezinde hafıza mekanları ile ilgili özel birimler kuracağız. bu birimlerde hak örgütlerinin ve mağdur örgütlenmelerinin temsilcilerine mutlaka yere vereceğiz. (Mithat Sancar)
Müze,anıt, alanlar mağdurların örgütlü katılımıyla planlanacak. (Rıdvan Turan)
Örn. #90larlaYÜZLEŞMEKiçin Galatasaray Meydanını Cumartesi Annelerine ithaf etme önerisi var. Bu meydan da Plaza de Mayo gibi bir simge. Diyarbakır Cezaevi müze yapılırken de direnişleriyle bir karşı tarih yaratan insanlarla birlikte hareket edilmeli. Çernobil’in öldürdüğü insanlar, barajlarda direnenler için yapılacak anma mekanları da ancak muhataplarıyla yaratılır. HDP konunun muhataplarına her zaman siyasi iradeyi vermiş, demokratik mücadelede dayanışma göstermiştir. (Filiz Kerestecioğlu)
Vakıf ve dernekler aracılığıyla birlikte yasal düzenlemelerle ve kampanyalarla tüm mağdurlara ulaşarak dahil edeceğiz. (Selma Irmak)
Bu örgütleri karar verici yapıların oluşumuna en baştan katmak ve denetim gücü vermek en doğrusu. (Ertuğrul Kürkçü)
SORU 3.4: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin mağdurları rencide edici resmi bina, yapı ve yer adlarını değiştirecek misiniz?
Katillerimizin isimleriyle değil, birlikte yaşama iradesini savunanların isimleriyle sokaklarda yürüyeceğiz. (Garo Paylan)
SORU 3.5: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hafıza: ismi değiştirilmiş yerleşim yerlerinin isimlerini iade etmeyi düşünüyor musunuz?
Toplumsal hafızayı esaretten kurtaracağız. İsimler iade edilecek. (Garo Paylan)
Tazminat Programları
SORU 4.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #tazminat: Devletin kayıp yakınları ve toplumdan özür dilemesine yönelik ne yapacaksınız?
90’lardaki ihlaller için devletin açık ve net şekilde özür dilemesi için tavizsiz mücadele edeceğiz. Bütün mağdurlara tazminat ödenmesini sağlayacağız.Bu konuda farklı ülkelerin zengin deneyimlerinden yararlanacağız. (Mithat Sancar)
Devlet kendi işlediği suçları “terörden kaynaklı” diyerek faili gizlemektedir. Adil yargılama, resmî özür ve tatmin edici bir tazminat için çalışmalarımızı sürdüreceğiz. (Ferhat Encü)
SORU 4.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin devlet kaynaklı ihlal ve zararlara yönelik #tazminat programı önerileriniz nelerdir?
Yakılan köyler ve telef edilen varlıklar için adil karşılık ilkesiyle çalışacak yeni komisyonlar kuracağız. Kayıplar ve yargısız infazlarda katledilenlerin yakınlarına düzenli aylık bağlanmasını sağlayacağız. Haksız tutuklama ve mahkumiyet mağdurlarına adil tazminat ödenmesi için çalışmalar yapacağız. (Mithat Sancar)
İşkence faili meçhul kayıp köy yakma ve boşaltmada devletçe tazminat ödemesi SÖZKONUSU olacak. (Rıdvan Turan)
Devlet eş ve çocuklarını zorla kaybettiği insanlara karşı sorumluluklarını yerine getirmelidir. Yukarıda sayılan adil yargılama, resmî özür ve tatmin edici tazminatın yanında eksik kalan alanlara dair özel reform paketleri açıklamalıdır. Bu konuda ısrarcı olacağız. (Ferhat Encü)
Öncelikle suçların cezalandırılmasını sağlamalıyız. Cezasız tazminat olmamalı. Parasını verip kurtulmamalılar. (Garo Paylan)
SORU 4.3: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin kaybedilenlerin ve infaz edilenlerin eşlerine yönelik #tazminat mekanizmaları oluşturacak mısınız?
Devletin suçlarında zaman aşımı olmayacak. Ceza ve tazminat ile mağdurların yüreklerini soğutmaya çalışacağız. (Garo Paylan)
Yalnızca onlar değil bu savaşta yitirdiğimiz ve yakınlarına kamu desteği sunulmayan her kayıp insanın geride bıraktıklarına destek ve tazminat sunulması gerekir. (Ertuğrul Kürkçü)
SORU 4.4: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin kaybedilenlerin yakınlarının haklarından yararlanması için özel bir kayıp statüsü tanıyacak mısınız?
Evet. (Rıdvan Turan)
Barış yüzleşmek kadar ödeşmeyi de gerektiriyor. Savaş bittiğinde hakkı ödenmemiş kimse kalmamalı. (Ertuğrul Kürkçü)
SORU 4.5: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #tazminat mekanizmaları oluştururken mağdur örgütlenmelerini ve hak örgütlerini nasıl dahil edeceksiniz?
Tanıklıklarından yararlanılacak ve tazminattan faydalanmaları sağlanacak. Sorular aslında çok kapsamlı uzun yazmak lazım ama yoğunluktan kısa oldu. Kusura bakmayın selam ve saygılar. (Rıdvan Turan)
Bu konuda kurulan dernekler ve vakıflar aracılığıyla, ayrıca yapacağımız çağrılarla tüm mağdurlara ulaşacağız. Bu konuda başta İHD ve YAKAY-DER olmak üzere derneklerin elinde binlerce ailenin bilgisi var. Ayrıca çağrı yapacağız. (Pervin Buldan)
Kesinlikle, kayıp yakınları için ne gerekiyorsa yapacağız. Örtülü ödeneği kaldırıp tüm kaynağı tazminatlara aktaracağız. (Selma Irmak)
SORU 4.6: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin kadınların çatışma kaynaklı sosyal hak kayıplarını nasıl telafi edeceksiniz?
90’larda İHD’de çalışırken çok sayıda ihlale tanık oldum. Kadınların koşullarını düzeltmek için özel bütçeli programlar oluşturulmalı, kadın bütçesine ayrıca yer verilmeli. Köylere dönüşler için üretime teşvik programları hazırlanmalı. Kadın istihdamı, kadınların evdeki işlerinin devamı niteliğinde olmayan işlere yoğunlaşarak artırılmalı. Kayıp yakınları sosyal güvenceye kavuşturullmalı. (Filiz Kerestecioğlu)
Ek ödeneklerle dernekler ve vakıflar üzerinden tüm mağdurların hak kayıplarını vermeyi esas alacağız. Bu konuda yeni yasal düzenlemelerin yapılması için mücadele edeceğiz. (Pervin Buldan)
Yeni bir anayasayla ve reformlarla birlikte kadınların en az yüzde 50 temsiliyetiyle kayıpları telafi edebiliriz… (Selma Irmak)
Yapısal Reformlar
SORU 5.1: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin koruculuk sisteminin kaldırılmasına yönelik #reform önerileriniz nelerdir?
Koruculuğun lağvedilmesi için meclise verdiğimiz onlarca kanun teklifi var. Bu dönem yine koruculuğun kaldırılması, ama aynı zamanda onlara yeni istihdam alanları yaratmaya çalışacağız. Yasal düzenlemeye gerek kalmadan korucular ellerindeki silahları bırakmalıdır. (Pervin Buldan)
Partimizin seçim beyannamemizde yer aldığı gibi koruculuğu kaldırıp mevcut korucuları kamu kurumlarına yerleştireceğiz. (Selma Irmak)
- Savaş ve çatışma bölgelerinde güvenlik hizmetlerinin yerel yönetimlere bırakılması.
- Yoksul köylüye kamu desteği.
- Koruculuğu ekonomik olarak ikame için yerel planlama (Ertuğrul Kürkçü)
SORU 5.2: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #reform: Devlet görevlilerinin yargılanmasını izne tabi tutan düzenlemeleri kaldıracak mısınız?
Devlet görevlilerinin yargılanmasını önleyen bütün yasal zırhları kaldıracağız. Devlet görevlilerini koruyan ve kollayan idari pratikleri kökten dönüştürecek kararlı bir siyaset izleyeceğiz. (Mithat Sancar)
SORU 5.3: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin zorla kaybedilenlerin eşlerinin sosyal sorunlarını #reform gündeminize alacak mısınız?
Devlet tarafından zorla kaybedilenlerin eşlerinin sosyal sorunlarını TBMM gündemine taşıyıp bununla ilgili reformların çıkarılması için ısrarcı ve takipçisi olacağız. (Ferhat Encü)
Hem seçim bildirgemizde hem de daha önce TBMM’de mağdurlarla ilgili yeni reformlar sürekli gündemimizde idi. Yeni dönemde de başta kadınlar olmak üzere tüm mağduriyetlerin giderilmesi için yeni yasalar çıkartacağız. (Pervin Buldan)
Elbette! Yalnızca eşler değil, (varsa) çocuklar da… (Ertuğrul Kürkçü)
SORU 5.4: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #reform: Uzmanlaşmış savcılık ve adli kolluk oluşturacak mısınız?
90’lardaki ihlallere yönelik etkili soruşturma konusunda, hukuk devleti ilkesine uygun bütün yöntemleri kullanacağız. Adli kolluk ve uzmanlaşmış savcı yöntemleri de buna dahildir. (Mithat Sancar)
#90larlaYÜZLEŞMEKiçin #reform: HSYK’yı ve Adli Tıp Kurumu’nu Adalet Bakanlığı’ndan bağımsız hale nasıl getireceksiniz?
Güçler ayrılığı tüm demokraside mutlak şart. Tarafsız olması mümkün olmasa da iktidar ile bağını koparmak önemli. Soruşturma yürüten savcılar, Adalet Bakanının başkanı olduğu HSYK tarafından atanırken, Adli Tıp Kurumu siyasi kararlar vererek delilleri karartırken atmamız gereken ilk adım, HSYK ve Adli Tıp Kurumunun bağımsız üyelerden oluşması için mücadele vermektir. (Filiz Kerestecioğlu)
SORU 5.5: #90larlaYÜZLEŞMEKiçin #hakikate ulaşmak adına devlet sırrı yasası hakkında #reform öngörüyor musunuz?
Sorumluların yargılanmasında izin şartını kaldıracağız. İnsan hakkı davalarında devlet sırrı öne sürülemeyecek. (Garo Paylan).
