30 Mart Perşembe günü Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) amicus curiae sıfatıyla iki yeni hukuki görüş sunduk. Görüşler, zorla kaybetmelerle ilgili AYM'de karar bekleyen dosyalarda mahkeme'nin gözetmesi için öne sürdüğümüz hukuki değerlendirmeleri içeriyor. Bugüne kadar bildiğimiz kadarıyla AYM'ye zorla kaybedilen 19 kişi ile igili bireysel başvuru yapıldı. Bu başvurulardan 6'sı hakkında mahkeme karar verdi, 13 başvuru ile ilgili ise karar bekleniyor. Başak Çalı tarafından hazırlanan ilk görüş ağır insan hakları ihlalleri söz konusu olduğunda iç hukukta düzenlenen zamanaşımı kurallarının nasıl uygulanması gerektiğine ilişkin uluslararası ve karşılaştırmalı insan hakları hukukundaki ortaklaşan yaklaşımları Mahkeme'nin dikkatine sunuyor. Osman Doğru ve Hülya Dinçer tarafından hazırlanan diğer görüş ise ağır insan hakları ihlallerinden biri olan zorla kaybetmeye odaklanarak bu eylemin devamlılık arz eden özgün niteliği karşısında zamanaşımı kurallarının nasıl uygulanması gerektiğini Mahkeme'ye aktarıyor. Hakikat hakkının önemine de vurgu yapan her iki görüş zamanaşımı kurallarının ihlallere ilişkin hakikatin ortaya çıkmasını engelleyecek şekilde yorumlanmaması ve uygulanmaması gerektiğini savunuyor.
Amicus Curiae Görüşü: Ağır İnsan Hakları İhlallerinde Zamanaşımı: Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme by Hakikat, Adalet, Hafıza Merkezi on Scribd
Amicus Curiae Görüşü: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru ve Zorla Kaybetmeler by Hakikat, Adalet, Hafıza Merkezi on Scribd
Neden? Bir süredir zorla kaybetme suçunun cezalandırılmasının önünde ulusal mahkemeler düzeyinde gördüğümüz tıkanıklık karşısında yeni bir hukuki müdahale yöntemi olarak AYM'ye amicus curiae adıyla hukuki görüş sunuyoruz. Bu kapsamda Mahkeme'ye verdiğimiz ilk görüş 1992 yılında zorla kaybedilen Hasan Gülünay dosyası üzerine 1 Kasım 2014 tarihinde olmuş, bu raporu daha sonra websitemizden yayımlamıştık. AYM bu dosya ile ilgili kararını 21 Nisan 2016 tarihinde açıklamıştı. Hafıza Merkezi olarak bu karara dair yaptığımız değerlendirmede, Mahkeme'nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) zorla kaybetmeler konusundaki yerleşik içtihadını yeterince dikkate almadığını belirtmiştik.
Amicus Curiae Nedir? Latince bir hukuk terimi olan amicus curiae, bir davanın tarafı olmadan mahkemeye karara dayanak teşkil edecek bilgiler sunan kişi veya kuruluş anlamına gelmektedir. Amicus curiae, verilecek kararın yaratacağı geniş hukuki, sosyal ve ekonomik etkileri mahkemeye iletir ve endişeleri dile getirir. Karardan etkilenebilecek olan kişilerin sesini duyurabileceği bir müdahale aracı işlevi görür. Mahkemeyi daha geniş, daha kapsamlı ve daha doğru bir yasal çerçevede karar vermeye teşvik eder. Alternatif hukuki argümanlar sunarak içtihat geliştirmeyi amaçlar.
