Devlet Kaybeder, Hafıza Unutmaz

BÜLENT ONUR ŞAHİN

Hakikat Adalet ve Hafıza Merkezi’nin verilerine göre çatışmalı dönemlerde Diyarbakır’da 382 kişi kaybedildi. Diyarbakır’ı Şırnak ve İstanbul izledi

Savaş karşıtları

Hakikat Adalet ve Hafıza Merkezi, Doğu ve Güneydoğu’da çatışmalı yıllarda yaşanan şüpheli kayıplarla ilgili hazırladığı raporu açıkladı.

Merkezin kayıplarla ilgili verileri toplamak için başlattığı çalışmaların ilki Şırnak’ta yapıldı. İnsan Hakları Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı ve Kayıp Yakınları Derneği’nin hazırladığı veriler, Hakikat Adalet ve Hafıza Merkezi’nin veriler ile karşılaştırıldı. 382 kişinin kaybedildiği Diyarbakır Türkiye çapında birinci sırada yer alırken, Diyarbakır’ı 262 kişiyle Şırnak izledi. İstanbul ise 82 kişi ile üçüncü oldu. Rapora göre kayıpların en yüksek olduğu yıl 518 kayıpla 1994 yılı oldu.

Davalar sürüncemede kaldı

Verilere göre Şırnak’ta kesinliği doğrulanmış 262 kaybın yüzde 67’sinin bedeni bulunamadı; yüzde 25’inin bedeni bulunup ailesine teslim edildi, yüzde 8’inin bedeni bulundu ancak ailesine teslim edilmedi. Kaybedilenlerin yüzde 51 ateşli silahla, yüzde 21’i işkenceyle, yüzde 9’u öldürülme sonrası helikopterden atılmayla, yüzde 6’sı boğularak, yüzde 5’i yakılarak, yüzde 5’i başı kesilerek, yüzde 3’ü ise patlatılarak öldürüldü.

İç hukuk sürecinde başlatılan soruşturmaların yüzde 75’i sürüncemede kaldı. Açılan davaların yüzde 8’i devam ederken, yüzde 8’i takipsizlik, yüzde 6’ı zamanaşımı, yüzde 2’si beraat ve yüzde 1’i mahkumiyetle sonuçlandı. 227 kayba ait hukuki veriden 102’si Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) gitti. AİHM’e gidenlerin yüzde 78’inde Türkiye mahkum oldu, yüzde 10’ununda devlet sorumluluğunu kabul ettiği için dostane çözüme gidildi, yüzde 10’u başvuru eksikliği nedeniyle reddedildi, yüzde 2’si de Anayasa Mahkemesi’ne gitti.

Kayıp yakınları adalet istedi

Raporda kayıp yakınlarının taleplerine de yer verildi. Bu talepler arasında faillerin bulunarak cezalandırılması ve devletin özür dilemesi öne çıktı.