Hedef 

2013 - 2018 yılları arasında faal olan Tarihsel Diyalog ve Geçmişle Yüzleşme için Bölgesel İşbirliği Ağı, Kafkasya ve Ortadoğu'da tarihi diyalog ve uzlaşma çabalarına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Hakikat Adalet Hafıza Merkezi (Hafıza Merkezi) olarak tarihsel diyalog ve geçmişle yüzleşme alanında bölgesel bir işbirliği ağı oluşturmak amacıyla Columbia Üniversitesi’nin İnsan Hakları Çalışmaları Enstitüsü ile 2012-2019 yılları arasında yakın bir işbirliği içinde olduk. 

Arka plan 

Bu alanda bölgesel bir ağ oluşturmaya yönelik düzenlediğimiz ilk faaliyet 24-26 Ekim 2013 tarihlerinde İstanbul’da gerçekleştirdiğimiz Tarihsel Diyalog ve Uzlaşma Ağı isimli atölye çalışması oldu. Toplantıya Türkiye’nin yanı sıra Kıbrıs, Ermenistan, Lübnan, Hırvatistan, Filistin ve İsrail’den tarihsel diyalog, uzlaşma, hesap verebilirlik, barış, çatışma çözümü, insan hakları ve geçiş dönemi adaleti alanlarında çalışan toplam 14 kurum temsilcisi katıldı. Bu ilk atölyenin sonucunda bu bölgeden akademisyen, aktivist ve STK çalışanlarını bir araya getirmeye yönelik Tarihsel Diyalog ve Geçmişle Yüzleşme için Bölgesel Ağı (RNHDP) ismi ile bir bölgesel örgütlenmenin pratik adımları kararlaştırıldı. Bu adımlar şöyle sıralayabiliriz:

• Websitesi: Bölgesel ağın faaliyetleri ve üyeleri hakkında bilgi verecen bir web sitesi kurulması, 
• Tematik atölyeler: Düzenli tematik atölye düzenlenmesi, 
• Yaz okulları: Haftalık yoğun eğitim programlarının hazırlanması . 

Faaliyetler 

Bu kapsamda 2013-2017 yılları arasında düzenli olarak, Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Kafkaslar bölgelerinden STK temsilcilerinin katıldığı tematik atölye ve yaz okulu programları düzenledik. Bölgesel ağı şekillendiren Columbia Üniversitesi İnsan Hakları Çalışmaları Enstitüsü’nde yer alan Tarihsel Diyalog ve Hesap Verebilirlik için İşbirliği’ni (Alliance for Historical Dialogue and Accountability – AHDA) bir model olarak örnek aldık. 

1. Websitesi 

Ağ üyesi kurumlar ve çalışmaları hakkında bilgi verecek, faaliyetlerin duyurusunun yapıldığı bölgesel nitelikte bir websitesi 2014 yılında http://dealingwiththepast.org/ adresinde kuruldu . Söz konusu site bölgedeki çatışmalar hakkında bilgi vermenin yanı sıra, ağın etkinliklerine katılmış olan sivil toplum kurumları hakkında da bilgiler içeriyor.

2. Tematik Atölyeler 

Tematik atölyelerin hedefi Orta Doğu ve Kafkaslar bölgesinden barış, çatışma çözümü, insan hakları ve geçiş dönemi adaleti alanlarında çalışan STK’ların bilgi ve deneyim paylaştıkları bir tartışma ve işbirliği alanı yaratmak. Bugüne kadar bu amaca yönelik 2 atölye düzenledik. 

• “Hakikat ve Karşılaşmalar: Diyalog Mekanlarının Dinamiği”, 15-16 Ocak 2015, İstanbul  
• “Kafkaslar, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da Zorla Kaybetmeler ve Kayıpları Haritalamak”, 27-28 Ocak 2017, İstanbul 

3. Yaz okulları 

Böylece bölgesel işbirliği ağının bileşenlerinden biri de bölge ülkelerden genç STK profesyonellerinin katılımıyla düzenlediğimiz yaz okulu eğitim programları oldu. 2015 ve 2016 tarihlerinde düzenlediğimiz 2 yaz okulunun program içeriği tarihsel diyalog ve geçiş dönemi adaleti üzerine kavramsal ve pratik tartşışma başlıklarından oluşuyor.

• Tarihsel Diyalog ve Geçmişle Yüzleşme – 2015 Yaz Okulu
• Tarihsel Diyalog ve Geçmişle Yüzleşme – 2016 Yaz Okulu

Güncel durum

Bugün, Tarihsel Diyalog ve Geçmişle Yüzleşme için Bölgesel Ağı faaliyetlerimiz kapsamında artık düzenli atölye ve yaz okulu programları düzenlemiyoruz. Bunun en önemli sebebi, bu etkinlikler için düzenli fon bulmakta zorlanıyor oluşumuz. Fakat bölgesel dayanışma, öğrenme ve ilişki geliştirme faaliyetlerimizi sürdürüyoruz. Bu doğrultuda yeni stratejimiz tek bir konuya odaklanmak ve bölgesel ilişkileri onun etrafında geliştirmek. Bu yaklaşımın başlangıç noktası ise 27-28 Ocak 2017 tarihinde zorla kaybetmeler ve kayıplar üzerinde düzenlediğimiz ikinci tematik atölye oldu. Bu atölyede kayıplar meselesine dair karşılaştırmalı bir analizin yapılacak dayanışma faaliyetleri için önemli bir bilgi zemini olacağı tartışıldı. Ve bu atölyeye katılanların da ortak iradesi ile Kafkaslar, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da zorla kaybetmeler ve kayıplara ilişkin bir yayın üretmeye karar verdik.

Bu sürecin bir sonucu olarak Hakikat için Umut Var mı? Kafkaslar, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da Zorla Kaybetmeler ve Kayıp Kişilere İlişkin Karşılaştırmalı Bir Analiz başlıklı kitabımız 2018’de yayımlandı. Bugün bu yayını ve bulgularını bir bilgi zemini olarak kullanarak bölge ülkelerinde öğrenme ve dayanışmayı güçlendirme çabalarımız devam ediyor. Bugün bu kapsamda, kitabın konu aldığı ülkelere çalışma ziyaretleri düzenliyoruz. Bu ziyaretlerin ilkini Kasım 2019’da Kıbrıs’a düzenledik.