06.10.2023

Gözlem Raporu: Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 966. hafta buluşmasında gözaltına alınanlara fiziksel şiddet uygulandı

Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 30 Eylül 2023 tarihinde gerçekleştirdiği 966. hafta buluşmasına yönelik polis müdahalesini insan hakları örgütleri olarak Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) standartlarına riayet ederek gözlemledik ve yaşanan ihlalleri raporladık. Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA), Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) ve Uluslararası Af Örgütü ile birlikte yürüttüğümüz bu ortak izleme çalışmasını, Galatasaray Meydanı üzerindeki hukuki dayanaktan yoksun abluka kaldırılana kadar her hafta sürdürmeyi planlıyoruz.

Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın Galatasaray Meydanı’ndaki buluşmalarını ve bu buluşmalara yönelik engellemelerde ortaya çıkan hak ihlallerini gözlemleyen kurumlar, idari makamların Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) Maside Ocak ve Gülseren Yoleri kararlarını uygulamamakta ısrarcı olduklarını ve kayıp yakınlarının maruz bırakıldıkları hak ihlallerinin kronik bir hal aldığını tespit etmiştir. Yetkililerin Cumartesi Anneleri/İnsanları’na yönelik tutumlarından kaynaklanan ihlaller, gözaltında kaybedilen yakınları için adalet talep eden Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın asli talebini görünmez kılmaktadır.

► Gözlem raporunu okumak için tıklayınız.

Gözaltına alınan 25 kişinin tamamına kelepçe takıldı, Besna Tosun ve Newroz Ali Tosun’a fiziksel şiddet uygulandı

Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın hakikat ve adalet taleplerini dile getirmek için buluşma mekânı haline getirdikleri Galatasaray Meydanı’na, meydana yakın noktalara ve meydana çıkan bazı sokaklara saatler önce polis ekipleri konuşlandırıldı.
Halihazırda bariyerler ile çevrili olan Galatasaray Meydanı etrafında buluşma saatinden önce kalkanlı çevik kuvvet polisleri ile bir engel daha oluşturuldu.
Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın buluşmasına yönelik müdahale öncesinde ya da sırasında meydan ve meydana yakın noktalarda ilk yardım aracı bulundurulmadı.
Beyoğlu Kaymakamı Can Aksoy, Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 966. hafta buluşmasının yasaklanması talebine 29 Eylül 2023 tarihinde “Olur” verdi. Yasaklama kararını dayanak olarak gösteren polis, Cumartesi Anneleri/İnsanları’na İstiklal Caddesi üzerinde iki farklı noktada müdahale etti.
İstiklal Caddesi üzerinde oluşturulan iki farklı “güvenlik çemberi” ile ablukaya alınan Cumartesi Anneleri/İnsanları ve hak savunucularının yalnızca bir kısmına “Dağılın” anonsu yapılmasına rağmen dağılmaları için herhangi bir imkan sağlanmadan, aralarında 12 Eylül 1980 askeri darbesinin ardından 13 Eylül 1980’de Ardahan’ın Okçu Köyü’ndeki evinden güvenlik güçleri tarafından gözaltına alındıktan sonra kaybedilen ve işkence sonucu öldüğü TBMM İnsan Hakları İnceleme Alt Komisyonu’nun raporu ile de ortaya konulan Cemil Kırbayır’ın kardeşi Mikail Kırbayır (72) ile 23 Şubat 1995’te İzmir’de gözaltında kaybedilen 19 yaşındaki Murat Yıldız’ın annesi Hanife Yıldız’ın (71) da bulunduğu 25 kişi kelepçelenerek gözaltına alındı.
Polis, “işkence ve diğer kötü muamele yasağı”na aykırı olarak 15 Şubat 1995 tarihinde kendisiyle iletişim kesilen, ağır işkence izleri taşıyan bedeninin 2 Mart 1995 tarihinde Beykoz’da bir ormanlık alana atıldığı ve daha sonra kimsesizler mezarlığına defnedildiği öğrenilen Rıdvan Karakoç’un kardeşi Hasan Karakoç’u ters kelepçeleyerek gözaltına aldı.
İstiklal Caddesi birçok noktadan kesilmesine rağmen, Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın Galatasaray Meydanı’na ulaşması üzerine meydanın önünde oluşturulan “güvenlik çemberi”nde bulunan polisler, 19 Ekim 1995 tarihinde İstanbul’da gözaltında kaybedilen Fehmi Tosun’un çocukları Besna Tosun ve Newroz Ali Tosun’a fiziksel şiddet uyguladı. Cumartesi Anneleri/İnsanları ve hak savunucularına “güvenlik çemberi” içerisinde fiziksel şiddet uygulanırken Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürü, İkinci Bölge İlçelerden Sorumlu İl Emniyet Müdür Yardımcısı, Güvenlik Şube Müdürü ile rütbesi öğrenilemeyen bir polis amirinin müdahale etmeden izlediği görüldü.
Gözaltına alınan Cumartesi Anneleri/İnsanları ve hak savunucuları, yalnızca bir tanesinin havalandırmasının açık olduğu öğrenilen gözaltı araçlarında ortalama 2 saat 38 dakika tutuldu.
Gözaltına alındıktan sonra Bakırköy’de bulunan Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne götürülen 13 kişi, havalandırması olmayan ve motor ısısının araç içine verildiği gözaltı aracında toplamda 2 saat 10 dakika tutuldu.
Gözaltına alınan Cumartesi Anneleri/İnsanları ve onlara eşlik eden hak savunucuları, ifade işlemleri sonrasında ikinci sağlık kontrolü için üç grup halinde Galatasaray Meydanı’na uzak üç farklı hastaneye götürüldü ve gözaltına alındıktan yaklaşık beş saat sonra bu hastanelerden serbest bırakıldı.