Hafıza ve sanat konuşmaları, demokratik değerlerin, hukukun ve insan haklarının üstünlüğünün yıprandığı, sivil toplum hareketinin türlü baskılarla mücadele ettiği günümüz Türkiye’sine sanat alanındaki üretimlerin merceğinden bakmayı hedefliyor. Konuşmalar, hafıza ve sanat alanında 2000 yılı sonrasındaki üretimlere odaklanan bir araştırma, derleme ve yorumlama projesinin ilk kamusal programı. Bu kapsamda, Türkiye’nin kesintiye uğratılmış toplumsal hafızasına bakan ve günümüzde hâlâ hak ihlallerine neden olan konuları ele alan sanat yapıtlarını bir araya getirerek bir seçki oluşturduk. Görsel sanatlar ve gösteri sanatları alanından bu seçkiye dahil edilen üretimler, çoklu okumalara olanak sağlamak amacıyla 2020 Eylül ayında farklı çalışma alanlarından 15 akademisyen, eleştirmen ve sanatçının yorumlamalarına açıldı ve oluşturulan çalışma gruplarında belirli temalara odaklanarak tartışmalar yürütüldü. 16-25 Aralık 2020 tarihleri arasında ilk çalışma gruplarının yorumlarını paylaştığımız bu çevrimiçi konuşmalarla, toplumsal hafızanın farklı katmanlarını sanat aracılığıyla tekrar görünür kılmayı ve hafıza ve sanat alanında disiplinler arası tartışmalara katkıda bulunmayı umuyoruz.
—
Konuşma Programı
16 Aralık 2020 Çarşamba 17:00-19:00
Banu Karaca Süregiden Şiddet Tarihinde Suç Ortaklığı, Müdahillik, Paydaşlık
Nora Tataryan Şiddetin Temsili, Hafızanın İnşası
Tanıl Bora Hafızayı Planlamak ve Heykelleştirmek
19 Aralık 2020 Cumartesi 17:00-19:00
Zeynep Günsür Umut Eden Beden Tekinsiz Mekânlara Kayıyor ya da Boşluğa Övgü
Özlem Hemiş Antigone’nin Hafızası
Aslı Zengin İnsan Ötesi Bedenlerle Hafızanın İmkânları
22 Aralık 2020 Salı 17:00-19:00
Dilan Yıldırım Adet Kanı, Uzuv, Saç, İp ve İğne: Kendine Tanıklığın İnşası
Umut Tümay Arslan Çocukluğun Zamanı
Zeynep Sayın Belleğin Ölümü, Ölümün Belleği
23 Aralık 2020 Çarşamba 17:00-19:00
Ege Berensel Failin Listesi, Madunun Haritası: Arşivin Teknikleri
Begüm Özden Fırat Arşivin Dışı
Banu Cennetoğlu Hayallerim-iz, Arşiv ve Sen?
25 Aralık 2020 Cuma 17:00-19:00
Erden Kosova Türkiye’de Sanat Alanında Devlet Şiddetinin Ele Alınması: Dönemler Arasında Süreklilikler ve Farklılaşmalar
Ezgi Bakçay 2000 Sonrası Türkiye’de Sanatın Politikası: Karşı Sanat Çalışmaları Örneği
Turgut Tarhanlı Sanatsal İfade ve Yaratıcılık Özgürlüğü Bağlamında Şiddet, Hafıza ve Sanat
Arka Plan
Hafıza ve sanat konuşmaları, Hafıza Merkezi’nin yürüttüğü ve 2000 yılı sonrasında sanat alanındaki üretimlere odaklanan bir araştırma, derleme ve yorumlama projesinin ilk kamusal programı. Konuşmalar demokratik değerlerin, hukukun ve insan haklarının üstünlüğünün yıprandığı, sivil toplum hareketinin türlü baskılarla mücadele ettiği günümüz Türkiye’sine sanat alanındaki üretimlerin merceğinden bakmayı hedefliyor. Bu kapsamda, Türkiye’nin kesintiye uğratılmış toplumsal hafızasına bakan ve günümüzde hâlâ devam etmekte olan hak ihlallerine sebep olan önemli toplumsal olaylara odaklanan görsel sanatlar ve gösteri sanatları alanındaki üretimleri bir araya getiriyor.
Projenin 2018-2019 yılları arasında araştırma sürecinde toplanan veriler, öncelikli olarak belirlenmiş 40’a yakın sanat mekânı ve etkinliğinin 20 yıllık sergileme ve programlarının taranmasıyla oluşturuldu. Toplumsal hafızanın zayıfladığı bir atmosferde hatırlama aracı olarak işlev gören sanat yapıtları, sergiler ve performanslar, üretilen imgelerin bilinçaltına dair anekdotlar ve sanat alanının baskın hatırlama rejimleriyle olan ilişkisine dair bilgiler ve veriler bir araya getirildi.
Hafıza ve sanat alanındaki tartışmalara daha geniş perspektiften bakıp çoklu okumalara zemin oluşturabilme fikri, projenin kamusal programını oluşturmada oldukça belirleyici oldu. 2020 Eylül ayında seçki farklı çalışma alanlarından gelen 15 akademisyen, eleştirmen ve sanatçının yorumlamalarına açıldı ve oluşturulan çalışma gruplarında belirli temalara odaklanarak tartışmalar yürütüldü. Seçkiyi bu çalışma metodolojisi üzerinden yorumlamalara açmak, arşivi genişletmenin de bir yöntemi olarak düşünüldü. Seçkinin bir kesitine yoğunlaşarak okumanın imkânlarının neler olabileceği kadar, bir bütün içerisinde yan yana gelen üretimlerin, bugünün dinamikleriyle beraber nasıl yorumlayabileceği de çalışma grupları oluşturulurken gözetildi. Bu bağlamda devam eden ilk çalışmaların sunumlarından oluşan kamusal program Aralık 2020’de gerçekleştiriliyor. Süreçteki tartışmaları ve yorumlamaları kapsayan kitabın Mart 2021’de yayınlanması planlanıyor.
