Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 20 Mayıs 2023 tarihinde gerçekleştirdiği 947. hafta buluşmasına yönelik polis müdahalesini insan hakları örgütleri olarak Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) standartlarına riayet ederek gözlemledik ve yaşanan ihlalleri raporladık. Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) ve Uluslararası Af Örgütü ile birlikte yürüttüğümüz bu ortak izleme çalışmasını, Galatasaray Meydanı üzerindeki hukuki dayanaktan yoksun abluka kaldırılana kadar her hafta sürdürmeyi planlıyoruz.

Maside Ocak ve Gülseren Yoleri’nin bireysel başvurularını karara bağlayan Anayasa Mahkemesi, Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın 25 Ağustos 2018 tarihinde düzenlenen 700. hafta buluşmasının Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından yasaklanmasının ve polisin sert müdahalesinin “toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlali” olduğuna hükmetmişti. O gün gözaltına alınanlar arasında bulunan ve hakkında “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet” iddiasıyla üç yıla kadar hapis istemiyle dava açılan kayıp yakını Maside Ocak’ın ve o gün polis müdahalesine maruz kalan İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Başkanı Gülseren Yoleri’nin bireysel başvurularını değerlendiren AYM, Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın “gözaltında kaybedilen yakınlarının bulunması ve kamuoyunda farkındalık yaratılması için oturma eylemi düzenlemek istemesinin demokratik bir toplumda saygı ile karşılanması gerektiği” tespitinde de bulundu. AYM kararlarına rağmen Galatasaray Meydanı halen polis ablukası altında ve Cumartesi İnsanları’nın barışçıl eylemi her hafta polis müdahalesiyle engelleniyor.

► Gözlem raporunu okumak için tıklayınız.

Sağlık raporu bulunan Sebla Arcan hariç herkese ters kelepçe uygulandı

• 947. hafta buluşması için bir araya gelen Cumartesi Anneleri/İnsanları, saat 11:59’da Yapı Kredi Kültür’ün önünden Galatasaray Meydanı’na doğru yürümeye başladı. Aynı anda çevik kuvvet polislerine “Kask giy” emri verildiği duyuldu. Saat 12:00’de kayıp yakınları ve hak savunucularının etrafı iç içe iki çember olacak şekilde kalkanlı polislerce sarıldı ve ilk “Dağılın” anonsu duyuldu. Anonsta, Beyoğlu Kaymakamlığı’nın yasaklama kararı olduğu belirtildi. Anonsun iki kez tekrarlandığı duyuldu. “Dağılın” uyarısı yapılsa da dağılmaya izin verecek şekilde bir açıklık bırakılmadığı, grubun etrafının tamamen sarıldığı görüldü. Basın mensupları, önceki haftalara nazaran daha sert bir şekilde gruptan uzaklaştırılarak ikinci çember dışına itildi.
• 12:04’te gözaltı işlemi başladı. Gözaltı işlemi öncesinde veya sırasında grubun direnmediği görüldü. Yasal şartları oluşmamasına rağmen grubun ters kelepçe yapılarak gözaltı aracına bindirildiği gözlemlendi. Gözaltına alınan kişilerle emniyette yapılan görüşmelerde sağlık raporu olan Sebla Arcan hariç 12 kişiye ters kelepçe yapıldığı öğrenildi. İHD avukatlarından gözaltına alınanların önceki haftalarda olduğu gibi Vatan Emniyet Güvenlik Büro’ya götürülecekleri öğrenildi ve avukat olan gözlemciler İHD avukatları ile birlikte Vatan Emniyet’e gitti.
• Saat 14:12’de avukat görüşme odasına alınmadan önce gözaltına alınanlar arasında bulunan avukatlar Eren Keskin ve Gülseren Yoleri’nin kimlik tespitlerinin yapılacağı, diğerlerinin “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet” suçu uyarınca ifadelerinin alınacağı ve ifadelerin alınmasından sonra herkesin serbest bırakılacağı iletildi. 
• Gözaltı sonrasında tutulan kimlik tespit tutanağında, önceki haftalarda olduğu gibi, “24 Kasım 2022 tarihli ve E85840981-010.07.01-333845 sayılı Genel Emir yazısına istinaden 5442 sayılı İl İdare Kanunu uyarınca İstiklal Caddesi tamamı üzerinde tüm etkinlik, toplantı ve gösteri yürüyüşü ve benzer organizasyonların yasak olduğu” ibaresi geçmekteydi. Bu ibareden Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın barışçıl toplantısının 13 Kasım 2022 tarihinde İstiklal Caddesi’nde gerçekleştirilen bombalı saldırıdan 11 gün sonra yayınlanan ve bir yasaklama kararı niteliğinde olmayan genel emir uyarınca engellendiği anlaşıldı.
• Emniyet sorgusunda gözaltına alınanlara “20.05.2023 günü Beyoğlu Kaymakamlığı’nın Yasaklama Kararı tarafınıza tebliğ edilerek dağılmanız yönünde tüm uyarılara rağmen gerçekleştirmiş olduğunuz eylem sonucunda 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet suçundan yakalandınız” şeklinde soru yöneltildi. Gözaltına alınanlar kendilerine karar tebliğ edilmediğini beyan etti. İfadelerin alınmasının hemen öncesinde avukatlar Kaymakamlık internet sitesini kontrol etti ve internet sitesinde söz konusu yasaklama kararının bulunmadığını tespit etti. Gözaltına alınanların avukatlarına da gözaltı işlemi öncesinde ya da daha sonraki aşamalarda bir yasak kararı tebliğ edilmedi.
• Cumartesi Anneleri/İnsanları, AYM’nin Maside Ocak kararının ardından ilk kez 8 Nisan 2023 tarihinde gerçekleştirdikleri 941. hafta buluşması için Galatasaray Meydanı’na çıkmış ve polis engeliyle karşılaşarak gözaltına alınmıştı. Aradan geçen yedi hafta boyunca sadece bir kez gözaltına alınanlardan bazılarına ters kelepçe uygulandığı gözlemlendi. Ancak 947. hafta buluşması sırasında sağlık raporu bulunan Sebla Arcan hariç herkes ters kelepçe yapılarak gözaltına alındı. Gözaltına alınanların direnmediği, dolayısıyla kolluğun yasalarda tanımlanan zor kullanma şartı oluşmadığı, ancak buna rağmen ters kelepçe uygulaması yapıldığı gözlemlendi.

► Gözlem raporunu okumak için tıklayınız.